S. Ashirboev, I. Azimov O’zbek tilining tarixiy grammatikasi

SHaxsi noma’lum gaplar
. 
Bunday gaplarning kesimi uchinchi shaxs 
ko’plikda ifodalanadi. Bu jihatdan ular ko’plik shaklidagi shaxsi aniq gaplar bilan 
sinonimiyani hosil qiladi. Misollar: 
Va pādshāhāna jashn tүzүb, azim ashlar 
berib, xatm qāidasыn bajā keltүrdilәr 
(Navoiy, HPM 87). Yan
a bir qatla ushbu 
nav’ madrasada ham bu qit’ani aytыb erdilәr 
(KM 21). Bu gap shaxsi aniq gap, 
chunki matnda aniq shaxs (Pahlavon Mahmud) haqida so’z ketmoqda. SHunga 
qaramay, shakl va mazmun jihatdan shaxsi aniq gaplar bilan aynan xususiyatga 
ega bo’lgan shaxsi noma’lum gaplar uchraydi: 
Bu jihattin anы Zul-Aktāf dedilәr

---

70 
(TMA 214). 
G’āyat yumshag’ sөzligidin anы Yazdijurdi Narm dedilәr
(TMA 
221).
SHaxsi noma’lum gaplarning kesimi fe’lning 
–r(-ar,-әr,-ur,-үr) 
qo’shimchali 
sifatdosh shaklidan hosil qilingan va aksariyat gaplarda kesim vazifasida 
derlәr, 
ayturlar 
fe’llari qatnashgan: 
Va qыmыznы vә sүzmәni vә bozanы turkchә 
ayturlar 
(ML 16). 
Vә kөkәltәshni turkchә til bilә derlәr 
(ML 15).