S. Ashirboev, I. Azimov O’zbek tilining tarixiy grammatikasi


etәgiң (Bobir). Kөңүl shәkәr bikin  ag’zың



Download 1,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/67
Sana30.04.2022
Hajmi1,4 Mb.
#599340
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   67
Bog'liq
тарихий грамматика

etәgiң
(Bobir). Kөңүl shәkәr bikin 
ag’zың
kөrүp 
(Sakkokiy). 
Tushum kelishigininү qadimgi turkiy tilga xos bo’lgan 
–g’\\-g,-ыg’\\-ig\\-
ug’\\-үg 
variantlari eski o’zbek tilida uchramaydi. 
Jo’nalish kelishigi

Bu kelishik qo’shimchasi eski o’zbek tilida 
–qa\\-g’a \\- 
kә \\ -gә,
–a\\-ә va –na \\-nә k
abi variantlarga ega. SHu bilan birga, qadimgi turkiy 


18 
tilga xos bo’lgan 
–g’aru\\ -gәrү \\ -qaru \\ -kәrү, -ra \\ -rә, -ru \\-rү 
qo’shimchalari 
ham ayrim yodnomalarda uchraydi. 
-g’a\\–g’gә 
varianti unli va jarangli undosh bilan tugagan so’zlarga qo’shiladi, 

qa
qo’shimchasi jarangsiz undoshlar va 
g’,h 
undoshlari bilan tugagan negizlarga 
qo’shiladi: 
Eykim barы she’r 
ahlыg’a 
sen xān yaңlыg’ \\ SHe’riң bHarы 
she’rlәrgә
 sultān yaңlыg’ (Bobir). Lāla qadahыna 
tashqa 
urduң \\ Jāla gүhhәrini 
bashqa urduң
 (Xamsa).
XIII-XIV asr yodgorliklarida bu tartib buzilgan, ya’ni, 
-g’a
o’rnida 
–qa 
qo’shimchasi yoki aksincha qo’llanavergan: 
Ibrahimg’a
\\ 
Ibrahimqa

avg’a
\\ 
avqa

otg’a
 \\
 otqa
 (QR).
-kә\\ -gә.
Til oldi unlilari qatnashgan negizlarga qo’shiladi. Eski o’zbek tilida 
qay hollarda 
–kә
, qaysi hollarda 
–gә 
qo’shimchasining qo’shilishini aniqlash 
birmuncha qiyin, chunki arab yozuvida bu ikki variant ham (kof) harfi bilan 
yozilgan. SHunga qaramasdan, jarangli va sonor undoshlar va unlilardan so’ng 


, jarangsiz undoshlardan so’ng 
–kә
qo’shimchasining qo’llanganini mushohada 
qilish mumkin: 

Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish