S. A. Salixov «patentshunoslik, litsenziyalash va sertifikatlash» fanidan Darslik toshkent – 2010

Polietilen
materiallari asosan o’rash, joylash materiallari sifatida 
qo’llaniladi. Bu materiallar yuqori hamda past bosimlarda ishlab chiqariladi. Shu 
bilan birga yuqori bosimda ishlangan polietilenlar mayin bo’ladi, ammo 
qizdirilganda 80° dan yuqori temperaturaga chidamaydi. Past bosimda 
tayyorlangan polietilen esa qattiqroq bo’ladi, 130 - 180° temperaturada yumshaydi. 
Polietilen plyonkalar issiq dazmol bosganda osongina bir-biriga yopishadi, oz nam 
242

---

o’tkazadi, pishiq va elastik bo’ladi, ammo korbonat kislotasi bilan havoni 
o’tkazadi. Non, meva, sabzavot, yog’sizroq baliq mahsulotlarini o’rash uchun 
ishlatiladi. Yuqori bosim polietilenidan kolbasaga po’st ham tayyorlanadi. Yog’, 
moy va yog’li mahsulotlarni o’rash uchun polietilen plyonkalari yaramaydi, chunki 
unga yog’ singadi, so’ngra havodagi kislorod bilan oksidlanib tahir bo’lib qoladi. 
Mahsulotlarni uzoq vaqt saqlash uchun ham polietilen yaramaydi. Ko’pincha 
polietilen plyonkalar mahsulotlarga yoqimsiz qid beradi. Turli shishalar, tublar va 
flakonlar yasashda polietilen keng qo’llanilmoqda. 
Propilen
- tiniq bir plyonka bo’lib, pishiqligi, gaz va suv o’tkazmasligi 
jihatdan polietilendan yuqori turadi va oziq-ovqat mahsulotlarini uzoq muddat 
saqlash uchun yaxshi o’rash materiali sifatida ishlatiladi. Propilenning yaxshi 
tomonlari shundan iboratki, u elastik, sovuqqa chidamli (60 gacha chidaydi), etarli 
darajada pishiq bo’ladi, 120 -160 gacha qizitilganda ham buzilmaydi, bu esa oziq-
ovqat mahsulotlarini sterilizasiya etishga imkon beradi. Konserva bankalari 
yasashda metall o’rniga ishlatiladi. Polipropilendan yasalgan haltalarda bevosita 
mahsulotni qaynatish va qizdirish mumkin.
Polivinhlorid
- shohsimon polimer materiallaring eng arzoni bo’lib, ovqat 
mahsulotlarini qurishidan va nam tortishidan saqlaydi. Bu material mo’zlatilgan 
mahsulotlar, turli ishimliklar va ziravor qo’shib sirkalangan sabzavotni o’rash 
uchun ishlatiladi. Sovet Ittifoqiga polivinilhlorid plyonkalar baliq sanoatida se’ld 
baliqlarini o’rash uchun keng ravishta qo’llanilmoqda.