S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

ko‘pasrli adabiyotimizda qalamga olinib, tashviq-targ'ib etib kelingan
shariat yo'riqlarini adabiy vositalar, obrazlar, she’r orqali xalqqa
ta’sir o'tkazishga bag'ishlangan asardir. Ularda Ahmad Yassaviy,
Rabg'uziy, Navoiy, Mashrab, So'fi Olloyor asarlaridagi diniy-
ma’rifiy mavzu va g‘oyalar rivojlantiriladi. Shu bois, shoir uni
«g'ofillarga tanbeh”, saboq bo'lishi uchun yozganligini ta’kidlagan
edi. Huvaydo bu holni quyidagi misralarda ham eslatib o'tadi:
Talab qil, та ’naviy ganj, ey birodar,
Vagama sanditt avlo gov ila xar.
Talab qil, bo‘lsa ganji beziyoni,
Sanga bo‘lg‘ay chu umri jovidoni.
Kishi bo‘Imasa m a’nidin xabardor,
Ani odam dema, de naqshi devor.
Ketar, bil andin insofu diyonat,
Kecha—kunduz bo ‘lur fikri xiyonat.
Yig'ilsa molu mulkat misli Qorun,
Ko‘zi to У mas, qilay der boz afzun...
Huvaydoning «Ibrohim Adham» dostoni ham asosan diniy-
axloqiy yo'nalishdagi asardir. Bu asaming shu nomdagi xalq kitobi
namunalari ham yaratilganligi ma’lum. Huvaydo asari o'zbek epik
poeziyasi dostonlariga yaqinligi bilan ajraiib turadi. Doston Ibrohini
Adham qismati bilan bog'li syujet chizig'iga, obrazlar silsilasiga
egadir. Shoiming asosiy maqsadi zamondoshlarida halollik, poklik,
xokisorlik, dinu diyonatda sobitqadamlikni ko'rish, ularga shunday
e’tiqodni singdirish edi. Huvaydo dostonda ezgulik va yovuzlikni zid
qo'yib tasvirlaydi. Zolim hukmdorlaiga, riyokor shaxslarga, ilmiga
amal qilmagan olimlarga nafratini bildiradi.
Xullas, Xojanazar Huvaydoning Ollohni dildan sevishni, uning
oldida gunohkor bo'lib qolmaslikni tashviq etuvchi she’rlari bilan
birga, real sevgini, oshiq-ma’shuqlaming orzu-maqsadlarini, shirin