S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

risolalariga suyangan holda tushuntirilgan. Bu asarda so'fiylik yo'liga
kirgan orif kishilaming fazilatlari, e’tiqodlari, tirikchiliklari,
tariqatning bosqichlari, aqidalari va talablari xususida fikr yuritiladi.
Jumladan, shoir «so'fiy» istilohining ma’nolariga to'xtalib, «ulami
shuning uchun ham so'fiy» deb ataydilarki, ulaming ko'ngillaridagi
sirlari sof va pokizadir. O'z sirlarini o'zgalardan yashiradilar, ular
Haqdan o'zgaga e ’timodi yo‘q. So'fiy qanday ishni, xizmatni
bajarmasin qalloblikdan yiroq, xizmatini tama’ qilmaydi, balki o'zini
qusrli hisoblaydi, havolanmaydi; ularning o'zlarini nafs va
shahvatdan tiyadilar, deb yozadi.
Lirikasi.
Adabiyotshunos olim Inoyatulla Suvonqulov 1994 yili
So'fi Olloyoming 80ga yaqin lirik she’rlarini topdi. G'azal,
muxammas, ruboiy va tarixlardan iborat bu she’rlar yaqin yillargacha
ilm-ijod ahliga ma’lum emas edi. Bu she’rlar XIX asming II yarmi
— XX asming boshlarida G'allaorolda yashab, ijod etgan shoir
Ubaydulla Alamkashda saqlanib qolgan katta bir bayoz tarkibida
boigan. Alamkashning o'zi So'fi Olloyoming 18 sufiyona g'azaliga
muxammaslar ham bogiagan ekan. «Bayozi Alamkash» deb
nomlanishidan bayozni shoirning o'zi tuzgan. Bu topildiq So'fi
Olloyor faqat diniy-didaktik asarlar muallifigina emas, shuning bilan

---

birga, keng ommaning diqqatini o‘ziga torta olgan iste’dodli lirik
shoir ham boiganligidan dalolat beradi:
So ‘zi a ’lo, feli a ’lo, koni tamkinu hayo,
Husni Yusuf, yoshi Yahyo, Lutft Isavorsan...
Soch suman, gulgun badan, ham lab badaxshon, tish yaman,
Shisha ко ‘ngul, guljabin har maslahatdin borsan.
Mehri andak ham vafosig‘a jafosu nechalik,
Feli tojik, zoti o‘zbeklikda turovorsan,
Egri obro ‘, xol hindu, zulf har su mushkbo ‘,
Ko‘zi jodu, kifrigi otqu, baloraftorsan.
Aytdim, ey moh, so ‘zla zarra, bandani holi taboh,
G(amza birla, shukrulloh, dedi: «Ollohyorsan».