С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

Гоҳ умидсизлик билан қайғу ва ўй дарёсига чўмар ва ўзидан
хабарсиз йўл кечар эди.
Карвон Қоратегин чегарасига етишиб қолди. Карвон аҳли ўз
юкини туширишдан илгари сарҳад закотчиси билан Қоратегин
ҳокимининг навкарлари уларни ўраб олднлар, юкларни бир орага
тўплаб, устига қоровул қўйдилар, эшакларни йигиб, қўшоқлади-
37
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

лар, карвон аҳлини бандилардек бир бурчакка ерлаштирдилар.
Сўнгра бир-бир ахтармоққа (текширмоққа) киришдилар: мусо-
фирларнинг кийимларини ечиб, кўйлак-иштонларининг липна ва
ёқаларигача кўрдилар. Чопонларнинг чокини сўкиб, авра-астарла-
рининг орасини ва нахталарининг ичигача ахтардилар, чориқлари-
ни тортиб ичини қарадилар. Ахтарганда ҳар қанча ақча тонил-
ган бўлса барисини олиб, закотчи бек олдига ёзилган рўмол
устига тўка бердилар. Албатта, бу умумий талондан Одинанинг
йигирма тангаси ҳам қутулмади.
Мусофирлар орасида қийғос қўпди, закотчи ва навкарларга
ялиниб-ёлвориб:
— Бизнинг ҳолимизга раҳм қилинг, биз Туркистонда емай-
ичмай, бола-чақамиз учун шу уч-тўрт пулни захира қилган эдик,
уч-тўрт йиллик мусофирлик ва ғурбатдан кейин бола-чақаларимиз-
нинг олдига икки қўлимизни бурнимизга тиқиб, қуруқ боришимиз-
ни раво кўрманг...— дер эдилар.
— Биз мусулмонмиз,— деди закотчи,— сиз ҳам мусулмон ва
ислом подшосининг раиятисиз, подшонинг амри, шариатнинг ҳук-
мига итоат қилмоғингиз керак: биз юкларингизни кўрамиз, ҳисоби-
ни оламиз, салмоқлаймиз, бу олинган нақд пулларингизни, мол-
ларингизни закотига ҳисоблаймиз ва қўлингизга закот хати бера-
миз, у хатнинг соясида сиз 
бошқа закот омиллари олдидан