С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

«Бу қандан 
с с ҳ р л и
бир 
и ш э к а н » ,
дсб унга ҳавас қилдим.
«Ўн шакл бллан бутун дунёнинг нарсаларини ҳисоблаш, ҳақн-
қатан ҳам ўрганарли бир илм. Менпнг-ку, ўн бармогнм бор, мен,
ахир, булар билан ҳатто ҳафтанинг кунларини янглиша-янглиша
зўрга санаб чиқаман...»
Мен отамдан бу жодугарларча бўлган ўн шаклнн тезроқ ўрга-
тишини қатъий равпшда талаб қилдим.
Отам ўргатишни бошлади, аввал менга тўққиз рақамни бир-бир
ёзиб кўрсатди. Ҳар кун бир рақамни танитар, унинг нечалигини
ўргатар эди. Сўнгра цифр (ноль) ни ўргатди. Ундан кейин бир
ноль билан «бир« нинг «ўн» бўлишшш ўргатди ва шу йўл бнлан
тўққиз рақамни ноль билан қўшиб англатди.
Бу дарс менга у қадар қнйин бўлмади, негаки, мен абжад
ҳисобида саноқларнинг қандай қилиб бнр-бир, ўн-ўн, юз-юз
ортганларини кўриб ўтган эдим.
Буларнп ўрганиб бўлганимдан кейин отам менга:
- Сен бизнннг қишлоқдагн кишиларнинг билмаган нарсалари-
нн билдинг, абжад ҳисобини бўлса ҳатто сенпнг илгарнги дом-
ланг бўлган қншлоқ домласи ҳам билмайди,— деди.
Мен бу каби нодир илмларни ўрганиш билан фахрланар эднм.
Бу орада бир воқеа юз бердики, абжад ҳисоби ҳақиқатан ҳам
менинг фахрланишимга сабаб бўлган. Воқеа шу равишда юз берди:
Бнзнинг мозорда янги йнл (наврўз) сайили бўлди. Бу сайилга
қўшни қишлоқнинг аҳолисп ҳам йигнлди. Сайилда кураш бошлан-
ди, 
тўпланган халқ иккига бўлиниб, тарафма-тараф бўлднлар.
Менинг отам маъраканинг ичидаги ўз тарафларимизнннг энг олди-
да ўтирган ва менн ҳам ўз ёнига ўтқазган эди.
Ҳар икки томондан иолвонлар чиқнб бир-бировлари билан ку-
рашар, кучсизларпни йиқитар эднлар. Шундай қнлиб, биринчи
вақтлар бизнинг қишлоқликлар ғолиб чнқди, бизникнлардан ҳеч