С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

билан яроқланган сарбоз Ёқуб қушбсги қўл остида Кўҳистоннинг
бутун сой ва тоғларини айланиб, халқнинг бор-йўғини «омон
пули» оти билан талаб олади
. 1
Денов шаҳри амир Музаффарнинг ўз қўл остидаги қўшин
билан олингандан кейин қўлга тушган аҳолининг барисини асир,
деб бир тена устига тўплаб қўйди. «Тожут-таворих» таъбирича,
ҳўкиздек бош кесди.
Абдулаҳад ва Олимхон даврида бўлса Кўҳистон аҳолисида
бош кўтара оларли куч қолмаган эди. Халқнинг мол-ашё, бола-
чақа, ору номуси амир ва унинг беклари оёғи остида эзилди...
Амир Олим ўзининг зулм ва истибдод қасрини яна ўз оёги
остида қолиб эзилган халқ қўли билан сақламоқчи эди. Қонлари-
ни тўкиш воситаси билан қўлга киргизилган аҳолини тагин ўз
жаллодлиги йўлида ишлатувни тилар эди.
Ўз манфаатлари амир манфаати билан бир бўлган кишилар
(амалдорлар, эшонлар, муллалар ва савдогарлар) албатта унга
ёрдам берар ва халқни ҳам унга ёрдам беришга чақирар эдилар.
Аммо халқ оммаси амир ва унинг ювиндихўрлари билан муно-
сабати бўлмаган кишилар, унга ёрдам беришни сира истамас
эдилар.
Амир беклари халқнинг рози, норозилигига қарамасдан,
оғир солиқлар солиб ундириб олдилар, амалдорлар ва навкар-
ларни амирга ёрдам учун Бухорога юбордилар, улар қаторида
зиндонда қамалиб ётган бандиларни ҳам узатдилар
.2
Бухорода бўлса Кўҳистондан келган амалдорларни подшолик
богларида ерлаштириб, боқиб, семнртириб сақладилар, бандилар-
ни ўғрилардан тузилган «шербачча»лар қўлига топширдилар.
XXIV
НОТАНИШ КИШИ
Одина ўз каравотида офтобда ярим уйқу ҳолатида чўзилиб
ётган ва Шоҳмирза келган-кетганларга чой, чилим бериб юрар
эди; чойхона олдида нотаниш бир киши пайдо бўлиб, чорноя