S. A. Abdurahmonov, sh. A. Hakimov

Parketni issiq asfalt ustiga terish.
27-rasm.
 Parketni asfalt ustiga terish uchun reja rom.
1 
–
ustki
rom;
2 
–
ostki
rom;
3–
va
4 
–
parke
taxtachasini
romlar
orasiga
siqish
uchun
gaykali
vintlar;
5 –
va
6 
–
o‘rnatilayotgan
romni
tekshirib
ko‘rish
uchun
gaykali
vintlar.
3
1
2 4
3
6
1
3
4
6
3
5
2
Reja
1110
120
200
150
1310

---

53
kichik
rom
(ramka)dan:
35×35
mm
li
burchaklik
po‘latdan
tayyor-
langan
ustki
(
1)
va
35×5
mm
li
maxsus
kesilgan
burchakli
po‘latdan
tayyorlangan
ostki
(
2
)
romlardan
tashkil
topadi.
Rom
45°
o‘tkir
bur-
chakli
parallelogrammdan
iborat.
Parket
taxtachalarni
ramkalar
ora-
siga
joylashtirilib,
vintlar
(
3, 4
)
vositasida
siqib
qo‘yiladi.
Rom
par-
ketli
pol
asosiga
shnur
bo‘ylab,
parket
guliga
moslab
joylashtiriladi
hamda
vint
(
5
)
va
(
6
)
lar
vositasida
gorizontal
holatga
keltiriladi.
Vintlarning
asosdan
parket
taxtacha
tubigacha
bo‘lgan
balandligi
asfalt
qatlamining
loyihada
berilgan
qalinligini
belgilaydi.
Asosga
o‘rnatilgan
reja
rom
yoniga
asfalt
qatlami
yotqiziladi
va
unga
rom
bilan
siqilgan
taxtachaga
taqab
turib
parket
teriladi.
Romni
xona
bo‘ylab
ko‘chirib,
reja
qator
parketi
terilganidan
so‘ng
parket
oddiy
tartibda
yotqizila
boshlaydi.
Тo‘la
qotmagan
sement
bog‘lovchiga
parket
yotqizishda
sovuq
bitum
mastika
ishlatiladi.
Bunda
parket
qo‘shimcha
ravishda
mix
bilan
ham
mahkamlanadi.
Qum-sement
bog‘lovchini
yotqizish,
bitumli
mastika
tayyorlash,
parketni
xillariga
ajratish
va
reyka-
turumlarni
o‘yiqlarga
kirgizish,
parket
terish,
tayyor
yopmani
sik-
lyovka
qilish
va
ishqalab
yaltiratishni
maxsus
zvenolar
bajaradi.
Sementli
qorishma
shlak
solingan
yuzaga
qorishma
nasosi
bilan
yoziladi
va
ko‘chirib
yuriladigan
reja
reykalarga
qarab
uzun
malka
bilan
tekislanadi.
1–2
sutkadan
keyin
bog‘lovchi
ustiga
(namligi
30%
dan
kam
bo‘lmagan)
sovuq
bitum
mastika
qatlami
solinadi.
Parket
yotqizish
taxtaga
parket
tergandagi
kabi
bajariladi.
Parket
asosga
zich
terilib,
45–50
mm
li
mix
bilan
mahkamlanadi.
Mixlar
o‘yiqlarga
45°
qiya
qoqiladi
va
mix
qalpoqlari
sumba
bilan
urib
botiriladi.
Parketni
bunday
usulda
terish
bog‘lovchini
joylash
va
parket-
ni
tera
boshlash
o‘rtasidagi
texnologik
uzilishni
parketni
qotgan
va
quritilgan
bog‘lovchiga
yotqizishdagiga
nisbatan
8–10
marta
qisqartiradi.
Bu
pardozlash
ishlarini
bajarish
muddatlarini
qisqar-
tirishga
va
asos
bilan
parketning
mustahkam
birlashishiga
imkon
beradi.

---

54
2.5.2. Тerma parket
Parket
ishlarini
industriya-
lashtirish
pol
qismlarini
yirik-
lashtirish
yo‘li
bilan
amalga
oshiriladi.
Bunday
qismlar
za-
vod
usulida
tayyorlangan
yirik
terma
parketdan
iborat
bo‘lib,
ular
o‘lchamlari
bilan
farq
qi-
lishi
mumkin.
Тerma
parket
yuz
tomoni
bilan
qog‘ozga
yopishtirilgan
to‘g‘ri
qirrali
plankalardan
iborat,
parket
asosga
yotqizil-
ganidan
keyin
qog‘oz
qatlam
yelim
bilan
birga
olib
tashla-
nadi
(28-rasm).
Тerma
parketning
asosiy
o‘lchamlari:
O‘lcham
A,
mm
400;
480;
600
Plankalarning
eni,
mm
20;
25
20;
30
25;
30
Тerma
parketning
eni
15
mm
li
plankalardan
tayyorlansa
ham
bo‘ladi;
bunday
plankalar
donali
parketni
brakka
chiqarish
va
qayta
ishlash
natijasida
yuzaga
keladi.
Parket
shitlar
yog‘och
ishlash
korxonalarida
tayyorlanib,
qurilish
joylariga
tayyor
holda
keltiriladi.
Bunday
shitlar
bilan
har
qanday
maydonni
yamoqsiz
va
uloqsiz
qoplasa
bo‘ladi.
O‘lchami
uncha
katta
bo‘lmagan
shitlar
tafel
shitlar
deb
atala-
di.
Shit
to‘rt
tomondan
to‘rt
qirrali
yog‘och
to‘sin
(brusok)lar
bilan
o‘ralgan
bo‘lib,
ular
belbog‘
bilan
turumlar
vositasida
yelimlab
bir-
lashtiriladi.
Brusoklar
orasi
fugankalangan
parket
bilan
to‘latiladi
va
28-rasm.
Тerma parket.
d5
d6
d6
A
A
8
12

---

55
lineyka
hamda
burchaklik
ostida
o‘zaro
yopishtiriladi.
Asosiy
brusok
hamda
belbog‘
yog‘ochga
parket
tashqaridan
qo‘yladigan
turumlar
vositasida
mahkamlanadi.
Тafel
parket
tayyorlashda
chiqindi
va
nos-
tandart
taxtachalardan
foydalanib
kelingan.
Тafel
parket
yog‘och
va
beton
asosga
yotqiziladi.
Тafellar
asosga
mix
va
mastika
bilan
(29-
a
rasm)
yoki
faqat
mastika
bilan
(29-
b
,
d
rasm)
mahkamlanadi.
Parket
shitni
tayyorlashda
sifati
past
yog‘och-taxtalar
va
ishlab
chiqarish
chiqindilaridan
foydalanilgan.
Ilgarilari
parket
taxtachalar-
dan
gul
terilib,
ular
asosga
yopishtirilar
edi.
Parket
taxtachalardan
yopishtirilgan
shitlar
paketlarga
solinib,
presslanar
va
kamerada
40–60°C
temperaturada
qizdirilardi.
Shun-
dan
keyin
shitlar
xonalarda
birmuncha
vaqt
saqlab
turiladi.
Тo‘rt
tomonli
stanok
bilan
shitlarning
yon
qirralarida
o‘yiqlar
ochilardi.
Pol
yotqizishda
shitlar
lagalarga
qo‘yilib,
mix
urilardi.
Shit
choklariga
qattiq
yog‘ochdan
plankalar
qo‘yilardi.
Shitlar
ham
yopmani
tekislovchi
qatlamga
terilib,
o‘rab
turuvchi
romlar
o‘yig‘iga
qo‘yiladigan
reykalar
bilan
o‘zaro
mahkamlanardi.
Hozirda
qurilish
detallari
tayyorlaydigan
korxonalar
parket-
ning
yangi
turini
ishlab
chiqarishni
o‘zlashtiryaptilar.
Eman,
shum-
tol,
qarag‘ay,
zarang,
qora
qayin
bo‘laklaridan
(chiqindilardan)
29-rasm.
Тafellar:
a 
–
o‘yiqli
parketdan;
b 
–
mastikaga
yotqiziladigan
parketdan;
d 
–
konishli
parketdan;
1 
–
fanera
yoki
quruq
suvoq;
2 
–
mastika
qatlami;
3 
–
quyma
turkumlar.
A
1
1
A-A
B-B
A
a)
b)
d)
B
B B
B

---

56
g‘o‘lachalar
tanlab
olinib,
taxtachalar
tayyorlanadi.
Shundan
keyin
tayyorlangan
taxtachalardan
325
´
325
mm
li
parket
plitalar
qilina-
di.
Har
bir
ana
shunday
plita
to‘qqizta
kvadratdan
tashkil
topib,
har
kvadratning
o‘zi
to‘rt
taxtachadan
iborat
bo‘ladi.
Parchinlar
kazein
yelimi
bilan
qog‘ozga
shunday
yopishtiriladiki,
har
bir
parchin
ora-
sida
eni
0,5
sm
li
bo‘shliq
qoladi.
Bog‘lash
tez
va
qulay
bo‘lishi
uchun
uyali
metall
qoliрga
o‘xshash
maxsus
shablondan
foydalani-
ladi.
Shablonga
terilgan
parchinlarga
o‘raydigan
qalin
qog‘oz
yopishtiriladi.
Parket
plitalarni
ko‘pincha
iliq
beton
asosli
ohakli
bitum
mas-
tikaga
teriladi
(30-rasm).
Ohakli
bitum
mastika
qatlami
1–1,5
mm
qalinlikda
bo‘ladi.
Plitalar
terilganidan
keyin
parchinlar
orasidagi
bo‘shliqlar
magnezial
sement
(ksilolit)
qo‘yib
to‘ldiriladi.
Ksilolit
kam
cho‘ksin
uchun
qorishtirilayotganda
unga
yog‘och
uni
va
pol
rangiga
qarab
tanlangan
har
qanday
quruq
bo‘yoq
qo‘shiladi.
Or-
tiqcha
ksilolit
parchinlardan
bo‘yi
25
sm
li
rezina
shpatel
vositasida
olib
tashlanadi.
Ksilolit
yopishayotganida
kengayib,
pol
mustahkam-
lashadi
va
yoriqlar
paydo
bo‘lmaydi.
Parket
taxtalar
pol
uchun
eng
arzon
va
tejamli
material
bo‘lib,
to-
bora
keng
qo‘llanmoqda.
Parket
taxtalarning
o‘lchamlari
31-rasmda
ko‘rsatilgan.
Parket
taxtalar
ostki
reyka
asosdan
hamda
ustki
sirt
30-rasm.
Parket plitalarni terish.

---

57
qoplamadan
–
asosga
yopishtirilgan
to‘g‘ri
qirrali
parket
plankalar-
dan
iborat
bo‘ladi.
Asos
reykalarning
eni
20
mm
dan
kam
bo‘lmasligi
kerak.
Parket
taxtalarning
qirralarida
o‘yiq
va
chiqiq
bo‘lib,
ular
taxta-
larni
o‘zaro
birlashtirish
uchun
xizmat
qiladi.
Eni
30
mm
dan
ortiq
bo‘lgan
asos
reykalarning
bo‘yiga
ariqchalar
o‘yilgan
bo‘lishi
kerak.
Uzunligi
600
dan
1200
mm
gacha
bo‘lgan
kalta
parket
taxtalarni
ishlatishga
ruxsat
etiladi;
bunday
taxtalar
yaroqsiz
topilgan
standart
taxtalarni
qayta
ishlash
natijasida
hosil
bo‘ladi.
Kalta
kesilgan
taxta-
larning
umumiy
soni
keltirilgan
barcha
taxtalarning
15%
i
dan
ortib
ketmasligi
kerak.
Parket
taxtalaridan
pol
yotqizishda
ish
unumdorligi
donali
par-
ket
yotqizishdagi
nisbatan
qariyb
besh
marta
yuqoridir.
Bundan
tashqari
parket
taxtalari
pol
yotqizishda
ishlatiladigan
barcha
ma-
teriallarning
eng
arzoni
hisoblanadi.
Yog‘ochning
sirtqi
qoplamaga
ishlatiladigan
qimmatbaho
navlari
(eman,
qora
qayin)
o‘rniga
qish-
da
tayyorlab
qo‘yilgan
qayin
yog‘ochi
yoki
tilog‘och,
shuningdek,
qarag‘ay
ishlatsa
bo‘ladi.
Qizi
tib
yelimlash
pressi
bo‘lgan
har
qanday
yog‘och
tayyorlash
korxonasi
parket
taxtalar
ishlab
chiqarsa
bo‘ladi.
Ularni
ishlab
chiqarish
texnologik
jarayoni
parket
taxta
asosini
qop-
lamasi
(sirtqi
tomoni)ni
tayyorlash,
qoplamani
asosga
yelimlash,
oxirgi
ishlov
berish,
pardozlash
va
joylashdan
iborat.
Parket
taxta-
31-rasm.