Rustamjon o‘rinov



Download 338,97 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/14
Sana31.12.2021
Hajmi338,97 Kb.
#262131
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
Morfemik qo‘shimchalar



RUSTAMJON O‘RINOV 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ma‘lumotni tuzishda A.G‘ulomov, A.N.Tixonov, R.Qo‘ng‘urovlarning 1977 yilda oliy 

maktab va o‘rta maktab o‘qituvchilari uchun yaratilgan «O‘zbek tili morfem lug‘ati» dan 

foydalanildi. 



 

 

 

MORFEMIK 

QO‘SHIMCHALAR 

(qo‘shimchalar haqida qisqacha ma’lumotnoma) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Hozirgi o‘zbek adabiy tilida mavjud morfemalar haqida ma’lumot

1

 

 

-a  I ot, sifat, taqlid so‘zlardan fe’l yasaydi: son-a (sana), qon-a, osh-a, o‘yin-a (o‘yna), qiyin-a  



(qiyna), tun-a, yosh-a (yasha), bo‘sh-a, guldur-a, shildir-a. 

-a   II  fe’l va taqlidlardan sifat yasaydi: ko‘tar-a, aylan-a, to‘l-a, qayt-a, qo‘sh-a, laqq-a. 

-a  III  fe’l, sifat, ot va taqlidlardan ot yasaydi: yor-a (yara), nasib-a, xarob-a, vayron-a, uy-a, 

jizz-a, sharshar-a, qahqah-a, do‘mbir-a. 

-a  IV  taqlid so‘zlardan ravish yasaydi: shartt-a, taqq-a, shipp-a, gupp-a, tapp-a. 

-a  V  ravishdosh lug‘aviy shaklini yasaydi: bor/a-bor/a, chop/a-chop/a. 

- VI.  harakat tarzining sintetik shaklini yasaydi: bur-a, so‘r-a 



-ajak  sifatdosh lug‘aviy shaklini yasaydi: kel-ajak, bo‘l-ajak, ayt-ajak. 

-(a)y  I ot, sifat, ravishdan fe’l yasaydi: kuch-ay, keksa-y, ulug‘-ay (ulg‘ay), sariq-ay (sarg‘ay), 

sust-ay (susay), qora-y. 

-(a)y   II fe’lning I shaxs istak mayli shaklini yasaydi: bor-ay, o‘qi-y. 

-ak     I otdan sifat yasaydi: qirmiz-ak, g‘alvir-ak, hurk-ak, 

-ak      II. fe’l, ot, taqlidlardan ot yasaydi: kes-ak,  yo‘l-ak, varr-ak, qars-ak, g‘urr-ak, xurr-ak, 

bizbiz-ak. 

-aki   ot, sifat, taqlidlardan sifat yasaydi: yod-aki, yuz-aki, og‘iz-aki, shart-aki, jizz-aki, xom-aki, 

qalb-aki 

-ala  sonning ma’no turini hosil qiladi: ikki-ala (ikkala), olti-ala, uch-ala. 

-an  I arabcha so‘zlardan ravish yasaydi:  taxmin-an, shakl-an, xayol-an, vijdon-an, shaxs-an. 

-an   II (unumsiz) otdan fe’l yasaydi: kuch-an

-an/on unumsiz sifat yasovchi: tub-an, za’far-on. 

-(a)r I  sifatdan fe’l yasaydi: qisqa-r, keksa-r, eski-r, oq-ar, ko‘k-ar. 

-(a)r II fe’lning orttirma nisbat shaklini yasaydi: chiq-ar, qayt-ar. 

-(a)r III fe’lning sifatdosh shaklini yasaydi: ayt-ar (gap), oq-ar (daryo). 

-archilik murakab, unumsiz ot yasovchi: och-archilik.  

-aro (ora so‘zi qo‘shimchaga aylangan) otlardan sifat yasaydi: xalq-aro, universitetlar-aro, o‘z-

aro. 

-at//ot    ot,  sifat,  fe’ldan  ot  yasaydi:  o‘l-at,  ko‘ch-at,  ko‘k-at,  zarur-at;  arabcha  so‘zlarda: 

insoniy-at, shaxsiy-at, majburiy-at, tadqiq-ot, iqtisodiy-ot, mashg‘ul-ot. 

-ag‘on  fe’ldan sifat yasaydi: chop-ag‘on, qop-ag‘on, bil-ag‘on. 

-ash  I unumsiz fe’l yasovchi: o‘rin-ash (o‘rnash) 


Download 338,97 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish