Ruslan allayorov, muhiddin xidirov, qalmaxan abduxalikov

antropotoponimlar
yoki 
patronimlar
 
deyi-
ladi. Bunday joy nomlarida davlat rahbarlari, noma’lum o‘lkalarga borib 
yangi joylarni kashf etgan geograf sayyohlar, tadqiqotchi olimlar, ularning 
qilgan ishlari, yozilgan asarlari, ko‘rsatgan jasorat va qahramonliklari o‘z 
aksini topgan. Antropotoponimlarda ana shunday kishilarning nomlari 
mangu saqlanadi. Bularga dunyo xaritasidagi Amerika, Kuk, Bering, 
Magellan, Kolumb, Gudzon, Livingiston, Barens, Laptevlar, Bass, 
Beruniy, Navoiy, Vashington kabi nomlarni kiritish mumkin.
Bobokalon shoirimiz Yusuf Xos Hojib bundan salkam 1000 yil oldin 
– 1069- yilda yozgan „Qutadg‘u bilig― dostonida insonlarning umri va 
undan qoladigan nom haqida shunday yozadi:
„
Tiriklikda ezguliklarni yig‘moq kerak. Ular keyinchalik yegulik va 
kiygulik bo‘ladi. Kishilarning ezgusi bu haqda shunday degan:
 – Bu nafas oluvchi, ya’ni tirik jon, oxir-oqibatda o‘ladi. Axir olamda 
tug‘ilgan odamzodning biri ozroq, boshqa biri ko‘proq yashaydi, so‘ng, 
baribir, vafot etadi. Lekin podshoning ham, oddiy odamning ham 
vofotidan keyin qoladigan narsasi – nomi bor“
1
.
Jahon 
ilm-fani, 
madaniyati, 
ma’naviyati, iqtisodiy-ijtimoiy 
taraqqiyotiga buyuk hissa qo‘shgan allomalar, olimlar, sayyohlarning, 
vatan ozodligi, mustaqilligi uchun kurashgan, kerak bo‘lsa jon fido qilgan 
millat qahramonlari, vatanparvar shaxslarning tarixdagi izini aks 
ettiruvchi, ularning jamiyat taraqqiyotiga ta’sirining yaqqol „in’ikosi― – 
antropotoponim
lardir. 
1
Yusuf Xos Hojib Qutadg‘u bilig: (
„Saodatga eltuvchi bilim“
). – Cho‘lpon NMIU, 2009. 19 – 20 b. 

---

8 
ANTROPOTOPONIMLARNING IZOHLI LUG‘ATI 
ADELAIDA
– 
Avstraliya Ittifoqining janubidagi shahar. Janubiy 
Avstraliya shtatining ma’muriy markazi. Aholisi 1,3 mln kishi (2017). 
Adelaida Avstraliyaning eng yirik sanoat 
markazi va portlaridan biri. Shahar 1836- yilda 
bunyod etilgan. Shahar nomi Angliya qiroli 
Uilyam (Vilgelm) IV (1765 – 1837)ning 
rafiqasi, nemis malikasi 
Adelaida 
(1792 – 
1849)ning sharafiga uning ismi bilan atalgan. 
ADELI YERI
– 
Sharqiy Antarktidaning 
chekka qismi, 136° va 142° sharqiy uzunliklar 
orasida joylashgan. Qirg‘oqlari Hind okeaniga 
tutashgan. Adeli Yeri fransuz dengiz sayyohi 
Jyul Dyumon-d'Yurvill tomonidan 1840- yilda kashf etilgan va sayyoh uni 
o‘zining rafiqasi ismi bilan shunday atagan. 1956- yildan boshlab Adeli 
Yeri qirg‘og‘i yonidagi Petrel orolida mashhur sayyoh nomi bilan atalgan 
Fransiyaning Dyumon-d'Yurvill ilmiy stansiyasi ishlamoqda. Hozirda