Rus musiqa madaniyatining tarqqiyot davrlari

O’rta asr musiqa madaniyati.

XVIII asr musiqa madaniyati.

18 asr Rossiya madaniyati maorif asri hisoblanadi.

Diniy qarashlar o’rniga inson o’ylari birinchi o’ringa chiqdi..Volter, Russo,Teme Shiller nomlari butun dunyoga mashhur bo’ldi.

Rus san’atidgi katta yutuqlardan biri fan, musiqa sohasida milliy maktablarni yaratilishi bo’ldi.

XVIII asr mashhur madaniyat arboblari

Yozuvchilar: Lomonosov,Derjavin, Karanzin,Fonvizin, Radishev.

Rassomlar: Rokotov, Levitiskiy, Borovikovskiy.

Haykaltaroshlar: Shubin.

Arxitektorlar: Bajenov, Kazakov

Kompozitorlar: Fomin,Pashkevich, Bortnyanskiy, Berezovskiy, Xandashkin,Matinskiy,Skolovskiy, Kozlonskiy,Dublinskiy.

Rus madaniyatining yuksalishi va taraqqiy etishi Pyotr I islohoti bilan bog’liq bo’lib, birinchi marta Rossiyada armiya, flot, gazeta, teatr, universitet, fan akademiyasi, musiqiy ansambl paydo bo’ldi. Rus musiqa sohasida yangi shakllar vujudga keldi.

XVII asrda vujudga kelgan Kant shakli-lirik, dramatic, hajviy turlarga boy bo’ladi.

1702 yilda nemis aktyori Mogann Kuns tomonidan tetr ochildi.Teatrning yutug’i shundki, zodagonlar uchun emas, balki oddiy xalq uchun tomoshalar ko’rsatgan.

Maorifat asri (Vek Prosvetseniya G’arbiy Yevropada) Rossiya madaniyatiga ta’sirini bildiradi.

Diniy idealogiya o’rniga materialistic idealogiya vujudga keladi (Volter Russo, Shiller) Rus san’atini katta yutuqlardan biri-fan, musiqa sohasida milliy maktablarni yaratilishi.

30-40 yillarda musiqa san’atida opera, sonata, syuita, uvertyura, kant, xorli konsert janrlari katta ahamiyatga ega bo’lgan. Yangi musiqiy ijrochilik kollektivlar tashkil topadi. Xor, kapella, orkestr, krepostnoy opera teatrlar (Vorontsov, Sheremetov, Yusupov) truppalar.

Birinchi Rossiyada yozilgan operani “Tsefal va Prokriss” Sumarokov tekstiga Italiyali kompozitor Franchesko Arayya yozgan.

Keyinchalik opera asta-sekin Rus kompozitorlarini ijodida – Pashkevich, Sokolov, Fominlar ijodida o’z rivojinitopadi. Kamer janrida yangi bo’lgan (bir ovozlik,asbob yordamida uch ovozlik- kanfakturada) xalq qo’shiqlari vujudga keldi.

Xalq shahr qo’shig’I birglikda kamer vocal lirika yangi turi – Rossiya qo’shig’I rivojlandi. Sumarokov, Yelagin she’rlariga yozilgan bo’lib, sevgi-lirik mazmunli Rossiya qo’shig’I asta-sekin XIX asrni boshida romans janriga aylana boradi.

Opera janrida yozgan birinchi kompozitorlardan biri Sokolovskiydir.Uning operasi “Melnik – koldun, obmanshik i svat” syujet va musqa tili tomonidan oddiy va professionalism tomonidan kuchsizdir.

Syujet maishiy hayot sahnalaridan olingan bo’lib, arua, arioso o’rnida oddiy xalq qo’shig’lari edi.

Tuzilishi musiqa nomerlari bilan suhbat, so’zlashmoq nomerlar birin ketin o’tiladi.

Rossiyada rivojlangan janrlardan biri xorli konsert – garmoniya, faktura tomonidan Cherkov musiqni shuhrat topishiga qaratilgan, tantanali, ruhiy tuyg’ularini ko’tarmoq harakatida Berezovskiy va Bortnyanskiy ijodida o’z aksini topdi.