Ruhiy kamolot vositasi

Xusrav Arman yurtiga lashkar tortdi. Lekin Farhodning bir 
o‘zi uning lashkariga bas kelib, dushmanning biror askarini sha-
har qal’asiga yaqinlashtirmadi. Uzoqdan Xusravga tanbeh ham 
berdi:
Bu bo‘lg‘ay dard-u ishq oyini, vah-vah?!
Vafo-u mehr sharti, ollah-ollah?!
Kishi ishqida zor o‘lmoq bu bo‘lg‘ay?!
G‘amidan beqaror o‘lmoq bu bo‘lg‘ay?!
Ma’nosi: kishida dard-u ishq (oshiqlik) taomili, odati (oyi-
ni) shundaymi, ya’ni yorning yurtiga lashkar tortib keladimi? Yo 
Alloh, vafo, mehr sharti shumi? Ma’shuqa (kishi) ishqida zor, 
g‘amida beqaror bo‘lish, seningcha, shunday bo‘ladimi?
Bu savollarga javoban g‘addor shoh hech narsa deyol-
maydi. Raqibini kuch bilan yengolmagan Xusrav uni hiyla bilan 
qo‘lga tushiradi. U o‘z qarorgohida Farhod bilan mubohasaga 
kirishadi:
Dedi: “Qaydinsen, ey majnuni gumrah?!”
2
Dedi: “Majnun vatandin qayda ogah?”
1 
Sipаhlаr – askаr, qo‘shin; 
2
Маjnuni gumrаh – yo‘lini yo‘qоtgаn jinni.

---

71
Dedi: “Nedur sanga olamda pesha?” 
1
Dedi: “Ishq ichra majnunluq hamesha”.
Dedi: “Bu ishdin o‘lmas kasb ro‘zi!” 
2
Dedi: “Kasb o‘lsa basdur ishq so‘zi”.
Dedikim: “Ishq o‘tidin de fasona!”
Dedi: “Kuymay kishi topmas nishona”.
Dedikim: “Kuymagingni ayla ma’lum!”
Dedi: “Andin erur joh ahli
3
mahrum”.
Dedikim: “Qay chog‘din o‘ldung ishq aro mast?”
Dedi: “Ruh ermas erdi tang‘a payvast”.
4
Dedi: “Bu ishqdin inkor qilg‘il!” 
5
Dedi: “Bu so‘zdin istig‘for qilg‘il”.
Dedi: “Oshiqqa ne ish ko‘p qilur zo‘r?” 
Dedi: “Furqat
6
kuni ishqi balosho‘r” 
7
.
Dedi: “Ishq ahlining nedur hayoti?”
Dedi: “Vasl ichra jonon iltifoti”.
Dedikim: “Dilbaringning de sifotin!”
Dedi: “Til g‘ayratidin tutmon otin!” 
8
.
Dedikim: “Ishqig‘a ko‘nglung o‘rundur?”
Dedi: “Ko‘nglumda jondek yoshurundur!”
Dedi: “Vaslig‘a borsen orzumand?”
Dedi: “Bormen xayoli birla xursand”.
 
1
Pеshа – kаsb, hunаr; 
2
Мisrаning mа’nоsi: Bu ish bilаn kаsb-kоr qilib, tirikchilik o‘tkаzib 
bo‘lmаydi-ku!; 
3
Jоh аhli – mаnsаb аhli, pоdshоlаr;
 4
Bu misrаdа Fаrhоd ishqning 
undа tug‘ilmаsidаn burun, ya’ni ruh jоngа bоg‘lаnmаgаn pаytdаyoq pаydо bo‘lgаnini
аytyapti; 
5
Inkоr qilmоq – qаytmоq; 
6
Furqаt – firоq, аyriliq, judоlik, yordаn yirоqlik; 
 
7
Bаlоsho‘r – bаlо kеltiruvchi; 
8
Мis rаning mаzmuni: tildаn rаshk qilib,(yorimning) оtini 
aytmаymаn.

---

72
Dedi: “No‘shi labidin
1
topqay el bahr?”
Dedi: “Ul no‘shdin el qismidur zahr” 
2
Dedi: “Joningni olsa la’li
3
yodi?”
Dedikim: “Ushbudir jonim murodi”.
Dedi: “Ko‘ksungni gar chok etsa bebok?”
4
Dedi: “Ko‘nglum tutay ham ayla deb chok!”
Dedi: “Ko‘nglung fido qilsa jafosi?”
Dedi: “Jonimni ham aylay fidosi”.
Dedikim: “Ishqdin yo‘q juz ziyon bud” 
5
Dedi: “Bu keldi savdo ahlig‘a sud”.
Dedi: “Bu ishq tarki yaxshiroqdur!”
Dedi: “Bu sheva oshiqdin yiroqdur!”
Dedi: “Ol ganj-u, qo‘y mehrin nihoni!”
Dedi: “Tufroqqa bermon kimyoni!”
Dedi: “Joningg‘a hijron kinakashdur” 
6
Dedi: “Chun bor vasl ummidi xushdur”.
Dedikim: “Shahg‘a bo‘lma shirkatandesh”!
7
Dedi: “Ishq ichra tengdur shoh-u darvesh!”
Dedi: “Joningg‘a bu ishdin alam bor”.
Dedi: “Ishq ichra jondin kimga g‘am bor?!”
Dedi: “Kishvar
8
beray, kech bu havasdin”.
Dedi: “Bechora, kech bu multamasdin!” 
9
1
No‘shi lаb – lаb shirinligi; 
2
Мisrаning mаzmuni: U shirinlikdаn elgа fаqаt zаhаrginа 
tеgаdi; 
3
Lа’l – qip-qizil tоsh. Bu yеrdа so‘z istiоrа tаrzidа yorning lаbini аnglаtib kеlgаn; 
4
Bеbоk – bеpаrvо; 
5
Bud – bоrlik, mаvjudlik; 
6
Kinаkаsh – kеk sаqlоvchi, dushmаnlik 
qiluvchi, o‘ch оluvchi; 
7
Shirkаtаndеsh – shеriklik qiluvchi, shеriklikni fikr qiluvchi; 
8
Kishvаr – mаmlаkаt, vilоyat, yurt; 
9
Мultаmаs – iltimоs.

---

73
Dedi: “Ishq ichra qatling hukm etgum!”
Dedi: “Ishqida maqsudumg‘a yetgum!”
Dedi: “Bu ishda yo‘q sendin yiroq qatl”.
Dedi: “Bu so‘zlaringdin yaxshiroq qatl”.