Ruda konlarini qazish, rudalarni boyitish, rangli, nodir va qimmatbaho metallarni ishlab chiqarish hamda qayta ishlash, ularning qotishmalarini tayyorlash bilan shugʻullanadi

KUYDIRISH JARAYONI.

Boyitmalarni kuydirish jarayoni tarkibida misning miqdori kam

bolgan dastlabki moddalarni istemol qiladigan bir qator zavodlarda qollaniladi. Olmaliq sharoitida boyitmada misning miqdori borgan

sari kamayib borayapti. Shuning uchun uning birinchi pogonada

kuydirilishi ishlab chiqish samaradorligini oshirishi mumkin.

Dastlabki pogonada boyitmani kuydirish, mis miqdori yuqoriroq

bolgan ogarokni olish, misi koproq bolgan shteyn va sulfat kislotasi

olishi mumkin bolgan texnologik gazlarni olishga imkon yaratadi.

Kuydirish davomida oksid yoki sulfat quyidagi yakunlovchi

reaksiyalar orqali otadi:

MeS + 1,5 O2 = MeO + SO2

SO + O = 2SO

(2.1)

(2.2)

(2.3)

2

2

2

3

MeO + SO3 = MeSO4

Birinchi reaksiya deyarli bir tomonlama oqib otadi. Ikkinchi

reaksiya uchun:

Kp = P2SO3 / P · P

(2.4)

SO

O

2

2

Qayerdan

P = P Kp · PO2

(2.5)

SO

SO

3

2

Kuydirish uchun eng mos dastgoh bu qaynovchi qatlamli (ÊÑ)

pechdir. Kuydirish harorati 650750°C (sulfatlash) va 8501050°C

(oksidlanish)

Kuydirish jarayonlari AQSH, Yaponiya va boshqa davlatlarda

keng tarqalgan. Sulfatli kuydirishda misning 9498 foizi suvda eriy-

digan birikmalarga otadi. Bu birikmalar turli erituvchilarda eritmaga

otkaziladi va bu eritmalardan mis elektroliz jarayoni orqali erkin

holatda ajratib olinadi. Olmaliq sharoitida kuydirish jarayonini

qollash rejalashtirilmagan.

Yallig pechda katta hajmda organik uglerod yoqilgi ishlatiladi. Bu

jarayonda ajralib chiqqan issiqlikning tasirida, pech ishchi hajmi va

vannasida shixtaning turli fizik-kimyoviy ozgarishlari oqib otadi: namning

buglanishi, shixtaning isishi va erishi, kimyoviy ozgarishlar va shixta

komponentlarining bir-biri bilan reaksiyaga kirishishi, shteyn va shlakning

paydo bolishi, gaz fazasining shixta va eritma bilan ozaro tasiri va

nihoyat qattiq, suyuq va gaz fazalarini pechni futerovkasi bilan tasirlashuvi.

Shixtadagi namlik, pechga shixta yuklaganda buglanadi va

oltingugurt birikmalari bilan sulfat kislotasi buglarning paydobolishiga sabab boladi. Moddalarning parchalanishi ham

jarayonning birinchi daqiqalarida otadi. Bu jarayonlar keyingibolimlarda batafsil korib chiqiladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

Yusupxodjayev A. A. "Og'ir rangli metallar metallurgiyasi" T. ToshDTU 2000. 120 b

Xusanov A. S., Sanakulov K. S., Yusupxodjayev A. A. "Rangli metallar metallurgiyasi" T. "Fan" 2009. 375 b