Ўрта махсус таълим вазирлиги

Асосий таянч тушунчалар
Ишчи кучи- инсоннинг меҳнат қилишга бўлган ақлий ва жисмоний қобилиятлари йиғиндиси.
Меҳнат қуроллари- инсоннинг табиатга, меҳнат предметларига таъсир қилишда восита бўлиб хизмат қиладиган нарсалар: машиналар, станоклар, тракторлар, плуглар, қурилмалар, ускуналар ва бошқалар.
Меҳнат предметлари- бевосита меҳнат таъсир қиладиган, яъни маҳсулот тайёрланадиган нарсалар (ер-сув, хом ашё, материаллар ва бошқалар).
Капитал- ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатишда ишлатилиб, ўз эгаларига даромад келтирадиган ишлаб чиқариш воситалари, товарлар ва пул маблағларидир.
Ер-сув- тупроқ унумдорлиги, ўтлоқлар, сувлар, ўрмон, қазилма бойликлардан иборат бўлган ва фойдаланишга тортилган табиий ресурслар.
Тадбиркорлик қобилияти- инсонда бўлган ташаббускорлик, ташкилотчилик, новаторлик, иқтисодий хавфдан, жавобгарликдан чўчимаслик хислатларининг бирлиги.
Ишлаб чиқариш жараёни- кишиларнинг мақсадни кўзлаб амалга ошириладиган фаолияти бўлиб, истеъмоли учун зарур бўлган моддий ва маънавий неъматларни яратишга қаратилган жараён. Ишлаб чиқариш жараёни бир томондан истеъмол қийматларини (нафлиликни)яратиш жараёни бўлса, иккинчи томондан қийматнинг ўсиши жараёнидир.
Ижтимоий ишлаб чиқариш- ўзаро боғликликда ва доимий алоқада бўлган барча индивидуал ишлаб чиқаришларнинг бирлигидан иборатдир.
Ишлаб чиқаришнинг умумий самараси- ишлаб чиқаришнинг пировард натижаси билан унга сарфланган ресурс харажатлари ўртасидаги нисбат.
Зарурий маҳсулот- ишчи ва хизматчиларнинг зарурий иш вақтида яратилган ва ишчи кучини нормал ҳолатда сақлаш ва қайта тиклаш учун зарур бўлган маҳсулот.
Қўшимча маҳсулот- ишчи ва хизматчиларнинг қўшимча иш вақтида яратилган маҳсулот бўлиб, соф маҳсулотнинг зарурий маҳсулотдан ошиқча қисмидир. қўшимча маҳсулот тадбиркорларга, мулкдорларга ва давлатга тегишлидир.
Такрорлаш учун саволлар ва топшириқлар.

1. 
   Ишлаб чиқариш омиллари нималардан иборат?
   
2. 
   Капитал тушунчасига таъриф беринг ва унинг таркибига нималар киришини тушунтириб беринг.
   
3. 
   Ишлаб чиқариш жараёнининг мазмунини ва унинг икки томонини тушунтиринг.
   
4. 
   Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пиравард натижаларини тушунтириб беринг.
   
5. 
   Яратилган маҳсулотнинг натурал ва қиймат таркиби нималардан иборат?
   
6. 
   Зарурий ва қўшимча маҳсулот нима, қўшимча маҳсулот нормаси ва массаси формуласини ёзиб тушунтиринг.