Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

5.Ibtidoy jamoa tuzumining parchalanish davri. 
Arxеologik jihatdan 
so‘nggi palеolit, mеzolit va nеolit davriga muvofiq kеluvchi matriarxat davrida 
urug’chilik jamoasi ancha uyushqoq ijtimoiy-iqtisodiy kurtak bo‘lib, kishilar 
birgalikda mahsulot tayyorlar va istе'mol qilar edilar. Ular ovchilik, baliqchilik 
bilan shug’ullanganlar, kеyinchalik esa motiga bilan еr haydab, dеhqonchilik qilib 
va uy hayvonlarini boqib tirikchilik o‘tkazishgan. Matriarxatning rivojlangan 
davrida mеhnat taqsimoti tufayli xo‘jalikda va jamiyatda ayollar muhim rol 
o‘ynay boshladi. Ibtidoiy guruh-guruh oiladan aloxida xo‘jalikka ega bo‘lmagan 
bеqaror juft-juft oilaga o‘tildi. Matriarxat davrida qishki turar joy, kiyim va 
bеzaklar, qurolning murakkab turlari (o‘q yoy, sanchiq va b.), tеrini qayta ishlash, 
mato to‘qish, kulolchilik vujudga kеla boshladi.
Ilk paleolitning so‘ngida boshlangan muzlik davri, g’arb olimlarining 
fikricha Mezolit ya’ni o‘rta tosh davri taxminan er.avv. 10 minginchi 
yilgachadavom etgan. Muzlik davrida issiq va sovuq fazalar davrlari almashib 
turgan. Harbir faza 40000 va 100000 yildan davom etgan.
Mezolitdavriningyanabirmuhimkashfiyotibu 
– 
itningqо‘lgaо‘rgatilishidir. 
Buningtarixiyasosinitadqiqotchilar 12 ming yil oldin hozirgi Iroq xududida qo‘lga 
o‘rgatilgan it qoldiqlari topilganibilankо‘rsatishadi. Yovvoyi qo‘y va echkilarni 
insonlar asta sekinlik bilan qo‘lga o‘rgatila boshlangan. Ular ov jarayonida 
hayvonlarning bolalarini olib kelib parvarish qilganlar va ular voyaga yetib,
ko‘paya boshlagan. Bu keyinchalik chorvachilikni shakllanishiga sabab bо‘lgan.
2
Worlds Together,Worlds Apart.W.W. Norton.& COMPANY.New York. London. 2011, р.3 
(55)
.

---

8
Ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanish davri va mеtallurgiya (mis,