Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

6.
 
Karfagen madaniyati. Karfagenda amaliy fanlardan agronomiya, geografiya, 
matematika, fortifikasiya va astronomiya sezilarli rivojlandi. Karfagen 
dengizchilarining Britaniyaga dengiz sayohati (Giskon ekspeditsiyasi), 
Atlantikaning ekvatorial qirg`og`iga Gannonning mashhur sayohati va Karfagen
25
Worlds Together,Worlds Apart.W.W. Norton.& COMPANY.New York. London. 2011, р.216.

---

80
atrofini yuqori darajada mohirona qurilgan mudofaa devorlari bilan o`rab olish 
tabiiy fanlarning taraqqiyoti natijasi edi. Karfagenliklar qadimda Afrika, O`rtayer 
dengizi, Atlantika qirg`og`i, Kanar va Azor orollarining eng aniq geografik
xaritasiga ega bo`ldilar. Ular qishloq xo`jaligining dehqonchilik sohasida katta 
yutuqlarga erishdilar. Karfagenda dehqonchilik sohasidagi qadimgi asarlardan 
biri Magon tomonidan maxsus yozilgan agronomiya traktati paydo bo`lib, u lotin 
tiliga tarjima qilingan. Karfagen Misr, Xett, Bobil va Osuriya madaniyatlarini 
doimiy ta’siri ostida bo`ldi va shu sababli, uning madaniyati sinkretik 
(madaniyatlar qo`shilmasi hosilasi) xususiyatiga ega edi. Karfagen aholisi savdo-
hunarmandchilik bilan shug`ullanib, faqatgina iqtisodiyot ehtiyojlariga xizmat 
qiladigan aniq va tabiiy fanlarga e`tibor berdilar.
Adabiyot, tasviriy san’at va falsafa zaif rivojlandi.
Diniy e`tiqod qadimgi Finikiya an`analari asosida rivojlandi. Karfagen 
panteonining bosh xudolari ma’buda Tinnit va Vaal-Melkart edi. Tinnit shahar 
homiysi, donolik, mo`l-ko`lchilik va tirilayotgan tabiat, hayotbaxsh ne’matlar 
yaratuvchisi edi.Dushmanlarni qo`rqituvchi Molox urush xudosi bo`lib, u ba’zida 
odamlarni qurbonlikka keltirishni talab qilgan. Bu xudolar sharafiga Finikiya 
an’analarini, Misr motivlarini va yunon me’morchiligi usullarini o`zida to`plagan
sinkretik uslubda ibodatxonalar qurilgan. Karfagen madaniyati G`arbiy O`rtayer 
dengizi va Shimoliy Afrika tarixida muhim iz qoldirgan.