Ro`yxatga olindi: №

Qo‘shimcha topshiriqlar
1. Aksiyadorlik  jamiyatlari,  shu   jumladan   ochiq   tipdagi   va   yopiq  tipdagi
aksiyadorlik   jamiyatlarining   afzalliklari   va   kamchiliklarini   ko‘rsatgan   holda
quyidagi T-sxemani to‘ldiring.
Afzalliklar
i
Kamchiliklari
Aksiyadorlik jamiyati
1.
1.
2.
2.
…
…
Ochiq tipdagi aksiyadorlik jamiyati
1.
1.
2.
2.
…
…
Yopiq tipdagi aksiyadorlik jamiyati
1.
1.
2.
2.
…
…

---

2. Aksiyadorlik jamiyati faoliyati bo‘yicha klaster shakllantiring.
3. Aksiyadorlik jamiyatini tashkil etish bo‘yicha aniq ketma-ketlik asosida 
sxema shakllantiring.
Aksiyadorlik
jamiyati

---

IV bob. AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA BOSHQARUV ORGANLARI
4.1. Aksiyadorlik jamiyatlari tashkiliy tuzilmasi va boshqaruv organlari
tarkibi
Aksiyadorlik   jamiyatlari   tashkiliy   tuzilmasi   tarmoq   va   faoliyat
xususiyatlaridan   kelib   chiqqan   holda   o‘zaro   farqlanadi.   Lekin   moliyaviy
boshqaruvning   tarkibiy   tuzilishi   bir   muncha   murakkab   va   ular   faoliyatining
mamlakat iqtisodiy taraqqiyotidagi ahamiyatidan kelib chiqqan holda korporativ
moliyaviy boshqaruv tizimini takomillashtirish yuzasidan Birinchi Prezidentimiz
I.Karimov “Hozirgi kunda yurtimizda 90 dan ortiq davlatning xorijiy investorlari
ishtirokida   tashkil   etilgan   4   mingdan   ziyod   korxona   muvaffaqiyatli   faoliyat
ko‘rsatmoqda.   Mamlakatimizda   faoliyat   yuritayotgan   ushbu   kompaniyalar
O‘zbekistonda ham, uning tashqarisida ham yaxshi ma’lum.
O‘zbekiston  hududida to‘liq chet el kapitali va korporativ boshqaruvning
xorijiy     usullariga     asoslangan     korxonalar     muvaffaqiyatli     faoliyat       olib
bormoqda.   Mazkur   xorijiy   kompaniyalar   tajribalarini   chuqur   o‘rganishimiz   va
ularning   tahlili   asosida   korxonalarimiz   uchun   korporativ   boshqaruvning
namunaviy   tuzilmalarini   yaratishimiz,   real   iqtisodiyotning   barcha   tarmoq   va
sohalaridagi aksiyadorlik jamiyatlarining boshqaruv tizimini ayni shu asosda isloh
qilgan   holda,   ularni   amaliyotga   faol   joriy   qilishimiz   zarur”
22
,   deya   ta’kidlab
o‘tgandilar.   Shu   boisdan   O‘zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2015   yil   24
apreldagi “Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy korporativ boshqaruv uslublarini
joriy   etish   chora-tadbirlari   to‘g‘risida”gi   Farmoni   asosida   aksiyadorlik
jamiyatining namunaviy tashkiliy tuzilmasi tasdiqlandi (4.1-rasm).
Amaldagi   qonunchilik   asosida   tuzilgan   tashkiliy   tuzilmadan   ko‘rinib
turibdiki, aksiyadorlik jamiyatlarida aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, kuzatuv
kengashi   va   ijroiya   organi   boshqaruv   organlari   hisoblanadi.   Nazorat   organlari
sifatida esa taftish komissiyasi va ichki audit xizmati faoliyat yuritadi. Shuningdek
minoritar   aksiyadorlar   huquqlarini   ta’minlash   maqsadida   to‘g‘ridan   to‘g‘ri
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishiga bo‘ysunuvchi minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi
tashkil etilishi mumkin.
Keltirib   o‘tilgan   tashkiliy   tuzilmadan   ham   ko‘rishimiz   mumkinki,   ijroiya
organi   tarkibida   moliya   direktori,   investitsiyalar   va   rivojlantirish   bo‘yicha
direktorlar   yangi   namunaviy   tuzilmaga   kiritilgan,   o‘z   navbatida   ularga
bo‘ysunadigan lavozimlar ham keltirilgan.
22  
Karimov I.A. 2015 yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, modernizatsiya va diversifikatsiya
jarayonlarini   izchil   davom   ettirish   hisobidan   xususiy   mulk   va   xususiy   tadbirkorlikka   keng   yo‘l   ochib   berish   –   ustuvor
vazifamizdir. – T. “O‘zbekiston”, 2015. – 72 bet.

---

4.1-rasm. Aksiyadorlik jamiyatining namunaviy tashkiliy tuzilmasi
23
Aksiyadorlik   jamiyati   tashkiliy   tuzilmalari,   boshqaruv   organlari   tarkibi
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi tomonidan mustaqil belgilanadi va ustavda qayd
etiladi.
Rivojlangan   davlatlar   amaliyotida   aksiyadorlik   jamiyatlari   tashkiliy
tuzilmalari   korporativ   boshqaruv   modellari   asosida   belgilanadi.   Shundan   kelib
chiqqan   holda   hamda   tarmoq   xususiyatlari   asosida   aksiyadorlik   jamiyatlarida
tashkiliy tuzilmalar o‘zaro farq qiladi. Va mos ravishda boshqaruv organlari ham
o‘zaro farq qilishi mumkin. Quyida AQSh, Buyuk Britaniya, Evropa ittifoqi va
Xitoyda kompaniyalar boshqaruv organlari xususida ma’lumotni keltiramiz (4.2-
rasm).
23 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 24 apreldagi “Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy korporativ boshqaruv 
uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni,1-ilova.
Bir pog‘onali
(AQSh, Buyuk
Britaniya)
Ikki pog‘onali
(Kontinental
Evropa)
Xitoy

---