Ro`yxatga olindi: №

Qo‘shimcha topshiriqlar
1. Korporativ boshqaruvda davlat ishtirokining afzalliklari va kamchiliklari 
bo‘yicha T-sxemani to‘ldiring.
Afzalliklar
i
Kamchiliklari
1.
2.
...
1.
2.
...
2. Oltin aksiya, oddiy aksiya va imtiyozli aksiyalarning qo‘llanish
xususiyatlari bo‘yicha quyidagi jadvalni to‘ldiring.
Oltin aksiya
Oddiy aksiya
Imtiyozli aksiya
1.
2.
...
1.
2.
...
1.
2.
...
3. Oltin   aksiya   amaliyoti   joriy   etilgan   aksiyadorlik   jamiyatlarida   davlat
vakilining tayinlanishi, vakolatlari va majburiyatlari, veto qo‘yish tartibi bo‘yicha
sxema shakllantiring.
Davlat 
vakilining 
tayinlanish 
tartibi
Davlat 
vakilining 
vakolatlari
Davlat 
vakilining 
majburiyatlari
Qarorlarga 
veto qo‘yish 
tartibi
1.
2.
...
1.
2.
...
1.
2.
...
1.
2.
...

---

XII bob. KORPORATIV MOLIYAVIY SIYOSAT VA UNING
ASOSIY YO‘NALISHLARI
12.1. Korporativ moliyaviy munosabatlar tizimi
Bozor iqtisodiyoti sharoitida moliya tizimining samarali ishlashi uning har
bir bo‘g‘in faoliyat samaradorligi bilan bevosita bog‘liq. Bunda moliya tizimining
asosiy   bo‘g‘ini   hisoblangan   korporativ   moliyada   moliyaviy   munosabatlarni
samarali tashkil etish nafaqat har bir korporativ tuzilmada shu bilan birga har bir
mamlakatda alohida muhim ahamiyat kasb etishini ko‘rishimiz mumkin.
Moliya   tizimining   aynan   shu   sohasida   iqtisodiyotning   turli   tarmoqlariga
taqsimlanadigan   daromadlarning   asosiy   qismi   shakllanadi   va   bu   daromadlar
iqtisodiy taraqqiyotning hamda jamiyat ravnaqining asosiy manbasi sifatida xizmat
qiladi. Bunda korporativ tuzilmalar daromadlari o‘z-o‘zini moliyalashtirish uchun,
ishchi   xodimlar   va   davlat   oldidagi   majburiyatlari   hamda   boshqa   yo‘nalishlarga
taqsimlanadi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda korporativ moliyaning moliya
tizimi   markaziy   bo‘g‘ini   sifatida   yuzaga   chiqishini   ko‘rishimiz   mumkin   va
korporativ   moliyaning   amal   qilishini   samarali   tashkil   etish   jamiyat   ijtimoiy-
iqtisodiy   taraqqiyotida   doimiy   e’tibor   talab   qilishini   ta’kidlashimiz   lozim.
Korporativ moliya bugungi kunga kelib xalqaro moliya tizimining asosi sifatida
ham   xizmat   qilmoqda,   desak   mubolag‘a   bo‘lmaydi.   Aynan   shunday   holatda
mamlakatimizda korporativ moliyani samarali tashkil etish mamlakatimiz iqtisodiy
taraqqiyotini   yuksaltirish   bilan   birga   xalqaro   iqtisodiy   integratsiyalashuv
jarayonining   yuksalishiga   imkon   beradi.   Chunki   tashqi   savdo   munosabatlarida
aynan davlatlar bilan bir qatorda korporativ tuzilmalar ham faol ishtirok etadi.
Bozor   iqtisodiyoti   sharoitida   har   bir   tijorat   tashkilotining   asosiy   maqsadi
moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini samarali tashkil etish orqali yuqori foyda olish va
mulkdorlar   manfaatlarini   qanoatlantirish   hamda   moddiy   farovonligini
oshirishhisoblanadi. Erkin bozor munosabatlarida bozorning har qanday sub’ekti
sotuvchi   va   (yoki)   xaridor   sifatida   qatnashishi   mumkin.   Umuman   bozor
munosabatlarini   rivojlantirish   korporativ   moliyaning   jamiyatdagi   rolini
kuchaytirishni talab qiladi.
Har  qanday   moliyaviy  munosabatning   moddiy   asosi   pul   hisoblanadi.   Pul
mablag‘larining sub’ektlar o‘rtasidagi maqsadli harakati moliyaviy munosabatning
yuzaga   kelish   asosiy   shartidir.   Korporativ   tuzilma   doirasida   pul   fondlarini
shakllantirish va taqsimlash, ulardan foydalanish jarayonlari korporativ moliyaning
asosi sifatida xizmat qiladi.
Shu   o‘rinda   ta’kidlashimiz   lozimki,   korporativ   tuzilma   bu   tadbirkorlik
faoliyati   bilan   shug‘ullanuvchi   yuridik   shaxsdir.   Yuridik   shaxs   tushunchasi   esa
“o‘z mulkida, xo‘jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida alohida mol-mulkka
ega   bo‘lgan   hamda   o‘z   majburiyatlari   yuzasidan   ushbu   mol-mulk   bilan   javob
beradigan,   o‘z   nomidan   mulkiy   yoki   shaxsiy   nomulkiy   huquqlarga   ega   bo‘la
oladigan va ularni amalga oshira oladigan, majburiyatlarni bajara oladigan, sudda

---

da’vogar   va   javobgar   bo‘la   oladigan   tashkilot”
45
ni   anglatadi.   Respublikamizda
korporativ   tuzilmalarning   eng   keng   tarqalgan   turlari   sifatida   aksiyadorlik
jamiyatlari va mas’uliyati cheklangan jamiyatlarni keltirishimiz mumkin. 2017 yil
1 yanvar holatiga respublikamizda faoliyat ko‘rsatayotgan aksiyadorlik jamiyatlari
soni 659 tani tashkil etadi (12.1-rasm).
12.1-rasm.  Respublikamizda   faoliyat   ko‘rsatayotgan   aksiyadorlik