Ro`yxatga olindi: №

Kompaniya ustidan nazoratni qo‘lga olish”  
tushunchasi ham
ko‘p   qo‘llanadi.   Bu   tushuncha   umumlashtirilgan   va   keng   tushuncha   sifatida
qo‘llanilib, kompaniya boshqaruvining bir guruh aksiyadorlar qo‘lidan boshqasiga
o‘tishini anglatadi. Bunday tavsif quyidagi uchta holatdan har biriga mos keladi:
kompaniyani   qo‘shib   olish;   amaldagi   rahbariyatni   chetlashtish   maqsadida
aksiyadorlarning sezilarli qismini o‘z tomoniga og‘dirib olish yo‘li bilan komaniya
ustidan nazoratni qo‘lga olish (proxy contest); aksiyadorlik kapitalining alohida
guruhlar to‘liq xususiy mulki sifatida o‘tkazish yo‘li bilan nazoratni qo‘lga olish
yoki   OAJdan   YoAJga   o‘tkazish.   Keltirilgan   bunday   usul   oddiy   qo‘shib   olish
tushunchasiga nisbatan birmuncha keng tushuncha hisoblanadi.
Nazoratni   qo‘lga   olish   ma’lum   bir   guruh   aksiyadorlarning   direktorlar
kengashi (kuzatuv kengashi)ning yangi tarkibiga ovoz berish va yangi tarkibdagi
direktorlar  kengashini   shakllantirish  orqali  ham  amalga  oshirilishi  mumkin.  Bu
jarayon “aksiyadorlar guruhlarining hal qiluvchi ovoz berishga intilishi” sifatida
baholanadi.
Kompaniya   xususiy   kapitalining   alohida   katta   bo‘lmagan   aksiyadorlar
guruhlari qo‘liga mulk sifatida o‘tishi odatda kompaniya menejerlari yoki bilvosita
investorlar   tomonidan   tashkil   etiladi.   Kompaniya   ustidan   nazoratni   qo‘lga
olishning   bunday   shakllari   umumqabul   qilingan   nomlarga   ega.   Ya’ni   aksariyat
holatlarda aksiyalarni sotib olish vositasi sifatida qarz mablag‘laridan foydalaniladi
va   bu   kredit   hisobiga   aksiyalar   nazorat   paketini   sotib   olish   (LBO   –   leveraged
buyout) deb ataladi. Shuningdek menejerlar tomonidan aksiyalar nazorat paketini
sotib olish (MBO – management buyouts) amaliyoti ham ko‘p uchraydi va bu
jarayonda kompaniya rahbariyati faol harakat qiladi. Kompaniya aksiyalari bunday

---

holatlarda ochiq bozor kotirovkalarida emas birja listinglaridan tashqarida ko‘proq 
muomalada bo‘ladi.