«RO’yxatga olindi» «tasdiqlandi» O’zbekiston Respublikasi

Xufiyona iqtisodiyot, uning o’lchamlari va nomoyon bo’lish shakllari.

Yalpi talab va yalpi taklif. Yalpi talab tushunchasi. Yalpi talabning tarkibi va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Yalpi talab egri chizig’i (grafigi).

Yalpi taklif tushunchasi. Yalpi taklif tarkibi va unga ta’sir qiluvchi omillar. Yalpi taklif egri chizig’i (grafigi).

Yalpi talab va yalpi taklif nisbati. J.B.Sey qonuni. Yalpi talab va yalpi taklif egri chiziqlarining kesishishi. Bozorning to’yinganlik darajasi. Taqchillikninng iqtisodiy tabiati va uni bartaraf qilish yo’llari.

Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar. Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni. Sof milliy mahsulotning taqsimlanishi, iste’mol va jamg’arma fondlarining shakllanishi. Iste’mol fondlarining taqsimlanishi va aholi daromadlarining shakllanishi. Aholi daromadlarining tabaqalanishi va iste’mol (Engel qonuni).

Investitsiyalar va uning tarkibi. Iste’mol va jamg’arma o’rtasidagi optimal nisbat. Iste’mol va jamg’armaga bo’lgan o’rtacha va oxirgi moyillik. Iste’mol va jamg’arma darajasini belgilovchi omillar.

Investitsiyalarning vaifalari. Investitsiyalarga talab egri chizig’i. Investitsiyalar darajasini aniqlovchi omillar. Investitsiyalar beqarorligi. Investitsiyalar faolligi. Investitsiyalar shart - sharoiti. Investitsiyalashda tavakkalchilikni hisobga olish. Investitsiyalar samaradorligi. O’zbekistonda investitsion faoliyatni ta’minlash va uning shart - sharoitlari.

Iqtisodiy o’sish va milliy boylikning ko’payishi. Iqtisodiy o’sish va ijtimoiy taraqqiyot. Iqtisodiy o’sishning mezonlari va ko’rsatkichlari.

Iqtisodiy o’sishning ekstensiv va intensiv turlari. Iqtisodiy o’sishning maqsadi, samaradorligi va ijtimoiy yo’nalishi. Iqtisodiy o’sishning omillari. Yalpi talab va yalpi taklif omillarining iqtisodiy o’sishga ta’siri. Milliy boylik tushunchasi. Moddiy

- buyumlashgan, tabiiy va intellektual boylik. Milliy boylik tuzilishi.

Mamlakatning iqtisodiy potentsiali. O’zbekistonning iqtisodiy potentsialidan samarali foydalanish va iqtisodiy o’sish muammolari.

Makroiqtisodiy nisbatlar va muvozanatlik. Makroiqtisodiy muvozanatlik tushunchasi. Turg’un va muttasil boruvchi muvozanatlik. Xususiy va umumiy muvozanatliklar.

Milliy iqtisodiyotning takror ishlab chiqarish va tarmoq tuzilishi. Iqtisodiyot tuzilishining shakllanish omillari. Iqtisodiy muttanosibliklar va ularning turlari. Iqtisodiyotdagi tarkibiy va takror ishlab chiqarish muvozanatliklarni tahlil qilishda

“xarajat - natija” usulidan foydalanish.

Makroiqtisodiy muvozanatlikka erishishning bozor mexanizmi. Iqtisodiyotning muvozanatli o’sishidagi beqarorlik va davlat tomonidan tartibga solishning zarurligi. Ishlab chiqarish muvozanatli hajmini aniqlashning Keyns modulidagi ikki usuli:

1. 
   yalpi sarflar va ishlab chiqarish hajmini taqqoslash; b) jamg’arma va investitsiyalarni taqqoslash.
   

Iqtisodiyotda multiplikator samarasi. Retsession va inflyatsion farq. Sof milliy mahsulotning muvozanatli hajmiga erishishda davlat fiskal siyosatining roli.

O’zbekistonda ishlab chiqarishning tarkibiy tuzilishini qayta qurish jarayonida iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash muammolari.

Iqtisodiyotning tsiklligi va makroiqtisodiy beqarorlik. Ijtimoiy takror ishlab chiqarish ziddiyatlari va ularni bartaraf qilish usullari. Tsiklik – iqtisodiy taraqqiyotning umumiy shakli ekanligi. Iqtisodiy tsiklning monetaristik, multiplikator va ekseleratorlarning o’zaro ta’siri, Iqtisodiy beqarorlik (DJ.Xiks) nazariyasi.

Iqtisodiy tsiklning fazalari. Tsiklik tebranishlar. Milliy daromad, investitsiyalar va bozor konyunkturasidagi tebranishlar. Innovatsion - investitsion tsikllar. Milliy va jahon xo’jaligidagi tsikllar.

Davlat iqtisodiy siyosatidagi tsiklga qarshi tadbirlar. Muvozanatli tsikl va siyosiy maqsadli tsikl nazariyalari. Tsikllning monetaristik nazariyasi (M.Fridmen va A.Shvarts). Ratsional kutish nazariyasi. Iqtisodiy inqiroz mazmuni, uning moddiy asosi va sabablari.

Tarkibiy inqirozlar va iqtisodiyotdagi tarkibiy siljishlar. N.D.Kondratevning

«uzun to’lqinlar» nazariyasi va uning hozirgi zamon talqini. Agrar inqirozlar va uning xususiyatlari.

O’zbekistonda inqirozli jarayonlarning namoyon bo’lish xususiyatlari va uni bartaraf etish yo’llari.

Yalpi ishchi kuchi, uning bandligi va ishsizlik. Ishchi kuchining ijtimoiy - iqtisodiy mazmuni. Ishchi kuchini takror hosil qilish. Yalpi ishchi kuchi, uning miqdor va sifat jihatdan aniqlanishi. Nufus qonuni. O’zbekistonda sotsial - demografik jarayonlarning xususiyatlari. FTTning ishchi kuchining sifat jihatdan takomillashuviga ta’siri. Ishchi kuchining siljishiga talablar. To’liq va samarali bandlik muammosi. Ishsizlik va uning turlari.

Ishchi kuchining bandligi va bandlik darajasi. Ishsizlik, uning darajasi va turlari. Ishsizlikning iqtisodiy va noiqtisodiy xarajatlari. Ouken qonuni. Ishsizlik va inflyatsiyaning o’zaro bog’liqligi. Fillips egri chizig’i. Ishsizlikning marksistik, maltuscha, texnologik va keynscha nazariyalari. “Tabiiy” ishsizlikning neoklassik nazariyalari. Ishchi kuchini bo’shatish va qayta taqsimlashning bozor mexanizmi. ishchi kuchi bozori va bandlik xizmati (mehnat birjalari). Ishchi kuchiga talab va taklif hamda uni aniqlovchi omillar. To’liq va samarali bandlik muammosi.O’zbekistonda ishchi kuchi bozorini shakllantirish va tartibga solish. Ishsizlarni ijtimoiy himoyalash.

Moliya tizimi va moliyaviy siyosat. Milliy iqtisodiyot va bozorni makroiqtisodiy tartibga solishda moliyaning mohiyati, roli va vazifalari. Moliyaviy munosabatlarning ob’ekti va sub’ektlari. Moliya tizimi.

Davlat byudjeti, uning milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashdagi roli. O’zbekiston Respublikasi byudjetining tuzilishi. Davlat byudjetining daromadlari va xarajatlari hamda uning tarkibi. Byudjet taqchilligi va davlat qarzlari, ularning iqtisodiyotga ta’siri.

Soliqlar, bozor iqtisodiyoti sharoitida soliq tizimining vazifalari. Soliq solish printsiplari va soliq turlari. Laffer egri chizig’i. O’zbekistonda yagona soliq tizimining yaratilishi.

Moliyaviy inqiroz, uning sabablari, namoyon bo’lish shakllari va milliy iqtisodiyotni moliyaviy sog’lomlashtirish yo’llari.

Bozor iqtisodiyotiga o’tishda davlatning moliya siyosati. Moliyaviy siyosatning dastaklari: soliqlar, davlat sarf - xarajatlari, daromadlar siyosati. Moliyaviy resurslar bozorini shakllantirish.

Pul muomalasi. Pul tizimi haqidagi nazariyalar. Pul muomalasi tushunchasi. Pul muomalasi qonuni. Pulning aylanish tezligi. Pul miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar.

Naqd pullar va kredit emissiyasi. Inflyatsiya va uning sabablari. Pul taklifi va pulga bo’lgan talab. Pulning ortiqchaligi, inflyatsiya va uning sabablari. Talab inflyatsiyasi, taklif inflyatsiyasi, inflyatsiya shiddati va giper inflyatsiyasi. Inflyatsiyaning iqtisodiy va sotsial oqibatlari. Muomalada puling etishmasligi va uning oqibatlari. O’zbekistonda milliy pul tizimini mustahkamlash vazifalari.

Kredit va bank tizimi. Kreditning mohiyati, vazifalari va turlari. Kreditning turlari: kommertsiya, bank, davlat iste’moli va xalqaro kredit. Protsent, uning miqdori va turlari. Protsent normasiga ta’sir qiluvchi omillar. Protsent iqtisodiyotni boshqarish vositasi ekanligi. Kredit tizimining davlat tomonidan taribga solinishi. O’zbekiston respublikasida kreditni takomillashitirish usullari va yo’nalishlari.

Banklar, ularning roli va turlari: Markaziy va kommertsiya banklari. Banklarning kredit va emissiya faoliyati. Pul multiplikatori. Markaziy bank va uning vazifalari. Qimmatbaho qog’ozlar bozori. O’zbekiston Respublikasida bank tizimini takomillashtirishning asosiy yo’nalishlari.

Bozor iqtisodiyotini tartibga solish. Davlatning iqtisodiy roli. Iqtisodiyotni tartibga solishning mohiyati va zarurligi. Iqtisodiyotni tartibga solishning klassik, monetaristik keynscha va neokeynscha modellari.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsadi. Davlatning iqtisodiy vazifalari: bozor munosabatlari qatnashuvchilarini huquqiy himoyalash, raqobatchilik muhitini vujudga keltirish; resurslar, mahsulotlar va daromadlarni qayta taqsimlash; iqtisodiyotning va pul muomalasining barqarorligini ta’minlash; tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solish. Fan - texnika taraqqiyoti, tarkibiy, ijtimoiy va regional siyosatni amalga oshirishda davlatning roli. Iqtisodiyotning davlat sektori va uning chegaralari.