|
бугунги кунда олимлар минг
йиллар давомида афсунгарлар, мунажжимлар ва
башоратчилар айтиб келган нарсани — биз ало-
х,ида олинган унсу]
улкан тармоқнинг
дикдашмокда.
Майса узилс
Замонавий физш
ларимизни ўзгартир
зарралар қандайдир
деб айтмайди: уларг
рироқ бўлади. Улар
ришлари мумкин, 6у
УР
Ҳ
А
Р
Н
А
Р
С
А
Г
А
Қ
О
Д
И
Р
| баъэи ҳолларда яхлит бирлик шаклида, бошқа ҳолат-
5 ларда — соф энергия тўлқинларидек ҳаракат қилади-
| лар. Воқелик ўткинчи, ҳеч нарса доимий эмас, ҳам-
| ма нарса тинимсиз ҳаракатдаги моделнинг қисмидир.
| Ҳатто қоя ҳам — у энергиянинг даҳшатли “рақси”
| натижасидир. Коинот тирик ва жўшқин. Биз ҳам ун-
| да турарканмиз, унинг бир қисми эканмиз, тирик ва
| ҳаракатдамиз.
Б О Р Л И Қ — БУ У Л К А Н
Г О Л О Г Р А М М А Д И Р
Голографик эффект кашф этилишига асос бўлган
| назариялар дастлаб 1947 йилда, кейинроқ ўз кашфи-
9 ёти учун Нобель мукофотига сазовор бўлган Денис
1 Гарбор томонидан ишлаб чиқилган. Голограмма — бу
| “яхлитлик” ўзининг ҳар бир таркибий қисмида акс
\
этувчи ҳодисадир. Масалан, денгиз юлдузи ҳайвони
9 муайян голографик эффектга эга. Агар унинг бирор
В қисми кесиб ташланса, у яна ўсиб чиқади. Қолаверса,
| кесиб ташланган қиемидан ҳам янги денгиз юлдузи
| ўсиб чиқиши мумкин: унинг генетик коди ҳар бир
| қисмига киритилган.
|
Бир неча йил олдин голограммалар кўргазмасида
| мен голографик эффектни қўллаган ҳолда ишланган
§ фотосуратларни кўрдим. Улардан бирида тик турган
| аёл тасвирланганди. Тасвирга ўнг томондан қаралса,
5
бошқа сурат — аёл сигарет чекаётгани кўринарди.
? Агар чап томонга ўтиб қаралса, фотосурат яна ўзга-
рпрди: аёл таннозлик билан бўксасини олдинга чиқа-
£ риЛ гурп()ди. Агар. 6у фотосурат тўсатдан агдарилиб
I гушиб, чнлппрчин бўлса, ҳар бир синиқ парчасида сиз
кутган тасвир — туфли ёки либоснинг бир бўлаклари
эмас, балки аёлнинг тўлиқ сурати акс этарди. Уша си-
ниқларга турли томондан қарасангиз, яна тасвир ўзга-
ришини кузатардингиз — бир қарасангиз аёл сигарет
чекаётган, бошқа ёқдан қарасангиз таннозларча қилиқ
қилаётган бўларди. Ҳ ар бир парча ўзида яхлит ман-
зарани акс эттирарди.
Бугунга келиб, воқелик ҳам моҳиятан голограмма,
миянинг фаолияти голографик эффектга асосланган,
деган хулосага келинмоқда. Бизнинг тафаккуримиз-
даги жараёнлар Коинот ривожланишининг қуйи да-
ражаси билан кўп умумийликка эга бўлиб, ўша “мод-
да”нинг ўзидан таркиб топган. Мия — бу голографик
Коинотни акс эттирувчи голограммадир.
Бу гайриоддий ғоя муаллифлари дунёга шуҳрати
кетган икки мутафаккир — Лондон университети фи-
зиги, Эйнштейннинг шогирди Дэвид Бом ва квант
физикаси бўйича жаҳон юлдузларидан бири, Стэн-
форд университети нейрофизиги Карл Прибрамдир.
Тасодифга кўра, улар ўз кашфиётларини бир-бирла-
ридан мустақил равишда, илм-фаннинг турли соҳала-
рида фаолият юритган ҳолда амалга оширдилар. Бом
бир неча йиллар давомида квант физикасидаги бар-
ча жараёнлар ва ҳодисаларни анъанавий назариялар
ёрдамида изоҳлашга муваффақиятсиз уринишлари-
дан кейин Коинотнинг голографик табиати тўғриси-
даги хулосага келди. Прибрам, инсон мияси устида
тадқиқотлар олиб бориш давомида, ундаги кўп сон-
ли жумбоқларни ечишга анъанавий назариялар қодир
эмаслигига амин бўлди. Иккала олим учун гологра-
фик модель маъно касб этди ва аввалда ечими то-
пилмаган кўплаб саволларга жавоб бўла олди. Улар
ж
т
т
о
Ш
У
У
Р
Ҳ
А
Р
Н
А
Р
С
А
Г
А
Қ
О
Д
И
Р
кашфиётларини 70-йиллар бошларида эълон қилдилар
ва бу тадқиқотлар илмий доираларда жонли мубоҳа-
сага сабаб бўлди. Лекин, афсуски, кенг оммага тар-
қалмай қолиб кетди. Баъзилар уларга ишончсизлик
билан қаради (бу ҳар қандай илмий назариянинг бо-
шида бўлади), лекин дунёнинг кўплаб етакчи олим-
лари уларнинг тарафдорлари бўлдилар. Кембрижлик
олим, 1973 йилда физика бўйича Нобель мукофотига
сазовор бўлган Брайан Жозефсон Бом ва Прибрам
назариясини “воқеликнинг моҳиятини тушунишдаги
портлаш” деб атади. Канада қироллик университети
физик олими ва “Материя ва мия ўртасидаги кўприк”
китобининг муаллифи доктор Дэвид Пит ҳам унинг
фикрига қўшилди ва “бизнинг тафаккуримиздаги жа-
раёнлар моддий олам билан кўпчилик ўйлаганидан кў-
ра яқинроқ алоқададир”, дея таъкидлади.
1979 йилда Принстон университети Техник ва ама-
лий фанлар мактабимиз декани Роберт Жан “Моддий
воқеликни аниқлашда онгнинг роли”ни ўрганиш бў-
йича дастур ишлаб чиқди. Минглаб синовларни ўтка-
зиб, Жан ва унинг ёрдамчилари ўз кашфиётларини
эълон қилдилар ва “мия моддий воқеликка бевосита
таъсир кўрсата олади ва кўрсатади ҳам”, дея қайд
этдилар.
1994 йилда бутун дунёдан етакчи олимлар ва педа-
гоглар Принстон университетига жамландилар ва бу
ғаройиб назарияни ривожлантириш ҳамда уни илм-
фаннинг муайян соҳаларида амалда қўллаш йўлларини
муҳокама қилдилар.
Бу кашфиёт ҳақиқатан ғайриоддий, шу сабабли
унинг натижаларини амалда қўллаш кўплаб шубҳалар
ва иккиланишлар уйготиши табиий.
ж
л
г
Онг ва моддий оламнинг ўзаро таъсири бугунги
кунга келиб хаёлот бўлмай қолди: онг — бу энг но-
зик ва энг жўшқин шаклдаги энергия. Мана шуни
англаш бизга хаёлотимиз, хаёлий тасаввуримиз, истак
ва қўрқувларимиз реал воқеаларга нима учун таъсир
кўрсатишини ва мияда яратилган тасвир қандай қилиб
моддийлашувини туш)штиради.
Воқеликнинг моҳиятига оид бундай кашфиётлар
бизнинг келгусидаги такомиллашувимиз ва ўсишимиз
учун ҳаракатга келтирувчи куч бўлиши мумкин. Узи
очиқ ва жўшқин Коинотнинг узвий қисми эқанли-
ги ва унинг мияси воқеликни яратишда ҳал этувчи
роль ўйнашини англагач, инсон ҳаётга янада фаолроқ,
ижодийроқ ёндашадиган бўлади. Ҳамма нарса ўзаро
таъсирга асосланган. Қаерга бормайлик ва нима қил-
майлик, атрофимиздаги воқеликни ўй-фикрларимиз
яратади.
Эйнштейн айтган экан:
“Я нги
этиш тоққа чиққаидек гап, кўэ олдш
да кенг манзара намоён бўлади”.
Уи
экансиз, сизда ҳам шундай бўлади. "
ҳақиқий имкониятларингизни кашф «
лий “чўққини забт этганингиз” м)ч<о<
Ф икр юритар экансиз, ҳар
61
монда улкан оловли ҳарфлар бю
Иккинчи боб
онг
А
Р
С
А
Г
А
Қ
О
Д
И
Р
Ш
У
У
Р
Ҳ
А
Р
Н
А
Р
СА
ГА
барчага кўриниб тургандек тасаввур қилинг
—
ахир аслида ҳам шундай.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
