Рмон дарахтларини зараркунанда, касалликларидан


-расм. Кичик терак шишасимони ва унинг зарари



Download 3,01 Mb.
bet17/37
Sana11.03.2022
Hajmi3,01 Mb.
#491103
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37
Bog'liq
манзарали дарахтлар зараркунандалари 22222

22-расм. Кичик терак шишасимони ва унинг зарари.
Кичик терак шишасимони теракнинг барча турлари ва тол дарахтларига зарар келтиради. Капалаклар табиатда географик жойлашувига боглих холда май ойидан то август ойи охирларигача пайдо булади. Уруглаиган она капалак дарахт пустлохларига тухум хуяди. Улар купинча биттадан, баъзан 200 тагача тухум хуяди. Орадан 12-14 кун утиб
тухумлардан ёш личинкалар чщади ва пустлок остини кемира бошлайди. Улар дарахт танаси (новдалар)нинг урта кисмини тешиб хандак йуллар х,осил килиб дарахтга зарар етказади. Кузга бориб барглар тукила бошлаганда личинкалар озщланишни тухтатади ва уз йулларининг охирига (кенгайган жойига) келиб кишки уйкуга кетади. Улар келгуси йил апрел май ойларига бориб, дарахтлар барг ёза бошлаганда узаяди (усади) ва марказий йулни кенгайтиради. Личинкалар х,осил килган дарахт ичи хандак (тешик)ларининг узунлиги уртача 50 см булади. Баъзан 1-1,5 м га х,ам етиши мумкин. Личинкалар озщланиши бутун ёз буйи ва кузгача давом этади. Иккинчи марта (вояга етган) личинкалар яна кишлайди. Келгуси йил апрел май ойларига бориб, улар гумбакка айланади. Орадан маълум муддат утиб гумбакдан ёш капалакчалар учиб чщади. Бу капалакнинг генерацияси марказий минтакаларда икки йиллик, жанубий вилоятларда эса бир йиллик.
Бу зараркунанданинг табиатга учиб чщиши Урта Осиё шароитида май ойи охирлари ва июн ойларида бошланади. В.И.Плотников ва И.КМахновский маълумо тлар ига кура бу капалак купгина кучатзор ва теракзорларга 20% дан 50% гача зарар етказилганлиги кайд килинган.
Кичик терак шишасимони Собщ Иттифок урмон зоналарида, Кавказ, Сибирь, Алжир, Еарбий Европа, Шимолий Монголия, Кичик Осиё, Сурия, Урта Осиё ва Козогистоннинг тогли зоналарида таокалган.
Егочхур капалак (Древесница въедливаяТ^ещета руппа)
Бу капалакнинг танаси, канотлари мовий ранг ва товланиб турувчи холчалар билан копланган. Капалакнинг канотлари 50-70 мм. Орка канотлар уолчалари хира ва майда-майда. Кукраги оппоу, корни корам тир-кукиш ва ок холчалари бор. Эркаги ургочисига нисбатан майдарок, танаси 25-30, х,илпираб турувчи канотлари 50- 55 мм. Муйловининг пастки томони патли. Ургочисининг танаси 45-50, канотлари 60-70 мм. Муйловлари анчагина киска. К^орни тухум саклашга мослашган йирик. Тухумлари оч-сарик ёки пушти ранг, шакли цилиндирсимон, икки томони кисман юмалок. Капалак курти (личинкаси) сарик рангда, катта ёшли куртлари тук-сарик рангда. Тана шаклининг узунлиги 50-60 мм.(23-расм).



Ёгочхур капалак купчилик дарахтларга, жумладан шумтол, заранг, каштан, нок ва олма дарахтларига зарар келтиради. Капалак табиатда, географик жойлашувига боглих холда июл ойининг иккинчи ярми ва август ойида пайдо булади. Уругланган она капалак баргли дарахт пустлохларига биттадан тухум куядн. Кулай шароитда 14-15 кундан кейин тухумдан хурт (личинка)лар чихади ва баргларни кемира бошлайди. Узининг маълум ривожланиш даврига етгандан кейин (8-10 кун) эса баргларни тарк этади. Куртлар кейинги хужумни дарахт танасига харатади ва дарахт танасини кемириб (тешиб) ички хисмларига кириб кетади. Дарахт танасини хам горизонталь хам вертикаль томонларга тешиб утиб, тананинг ички томонидан кенг тешик йуллар хосил хилади ва дарахт томирлари (сув йуллари)ни кесиб ташлайди. Натижада дарахт заифлашади ва хуриб холади.


Ёгочхур капалак бутун Европа буйлаб кенг тархалган. Россиянинг Европа хисмида, Кримда, Кавказда хам куп учрайди. Шунингдек Жанубий Африка, Жанубий-Шархий Осиё, Узох Шарх ва Шимолий Америкада кенг учраб мевали ва манзарали дарахтларнинг асосий кушандаси хисобланади.
Бу зараркунанданинг Урта Осиёда учраши адабиётларда хайт хилинмаган булсада, тархалган ареали жуда катта булгани учун кейинги йилларда Уша Осиё урмонларида пайдо булиш эхтимоли йук эмас.
Кичик терак златкаси (Малая тополевая златка - Ме1апорМ1а рШа Ра11) Бу хунгиз икки тури мавжуд булиб, улар хар доим терак ва тол дарахтларида ривожланади. Бу хунгиз хора ялтирох ёки бугдой ранг куринишда булиб, майда-майда нухтачалари мавжуд. Кднотлари хора рангда, сарих доглар билан хопланган. Одатда хар бир ханотида 8 тадан доглари булади. Адгйш ртаЫтгз турининг танасининг узунлиги 4,5-6,5 мм. Ме1апорЫ1а ргсШ Ра11 турининг тана узунлиги эса 8-14 мм га етади.
Катта ётттли личинкалари озихланиш вахтида ох рангда, озихланиш тугагандан сунг саргиш рангда булади. Личинкалар танасининг олдинги хисми йугонлашган. Катта ёшли личинкалар узунлиги 20-26 мм. Тухумдан чиххан личинкалар хобих ости лубь хавати билан озихланади. Кейинрох эса ёгочлик хне мини хам кемира бошлайди. Личинкалар нинг ривожланиш босхичи тахминан 45-50 кунга чузилади. Июл ойининг биринчи ярмида личинкалар гумбакка айланиш учун дарахт ичини ковлаб узига жой тайёрлайди ва август ойида деярли хамма личинкалар уша жойларда гумбакка айланади. Еумбакка айланиш 10-15 кун давом этади. Улар шу ер да хишлаиди. Бу хунгиз урмон хужалик кучатзорларида кенг тархалиб, урмон хужалик кучатчилигига катта талофатлар келтиради.
Бу зараркунанда кенг доирадаги экологик шароитда яшашга мослашган. Купайиши (генерацияси) бир йиллик. Кунгизнинг табиатга учиб чихиши май ойининг бошларида бошланиб, июн ойи охирларигача давом этади (денгиз сатхидан 1500 м баландликларда бир ой кечирох). Кунгизлар иссихсевар ва ёругсевар. Шунинг учун улар иссих кунларда, яъни кундузи соат 10 дан кеч соат 17 гача жуда фаол булади. Улар шу вахтда озихланишади, жуфтлашишади ва тухум хуяди. Кунгизлар дарахт ёрщлари в а чухурчаларига 2-3 та хилиб тухум куяди. Тухумларнинг ривожланиш и
тахминан 10 кун давом этади. Май ойининг иккинчи ярмида тухумлардан личинкалар чикади.(24-расм).


К*тг« !ш> *$-ЖПВ


Download 3,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish