Рўйхатга олинган

ЖАМЛАНГАН МОЛИЯВИЙ
ҲИСОБОТЛАРНИ ТАҚДИМ ЭТИШ

5. Бош жамият жамланган молиявий ҳисоботларни тақдим этиши лозим, 6-бандда тавсифланган бош жамиятлар бундан мустаснодир.

6. Ўз навбатида бошқа бир жамиятга қарашли бўлган ва бошқа жамият мулки ҳисобланган бош жамият, агар ўзининг бош жамияти талаб қилмаса ва бунинг учун камчилик улуши эгаларининг розилиги бўлса, жамланган ҳисобот тақдим этмаслиги мумкин.

Бундай бош жамият ўзининг алоҳида молиявий ҳисоботларида қуйидагиларни очиб бериши лозим:
а) жамланган молиявий ҳисобот тақдим этилмагани сабабини;
б) шуъба жамиятга инвестицияларни бухгалтерияда ҳисобга олишда фойдаланилаётган усулни;
в) жамланган молиявий ҳисобот тақдим этадиган ўзининг бош жамияти номи ва унинг рўйхатга олинган жойини.
Бош жамият ҳам ўзида қарам жамиятлар мавжуд бўлган тақдирда жамланган ҳисоботни тузмайди.
Бундай ҳолларнинг ҳар бири бухгалтерия балансига ва бош жамият натижалари тўғрисидаги ҳисоботга изоҳларда очиб берилиши керак.
ЖАМЛАШ АМАЛ ҚИЛАДИГАН СОҲА

7. Жамланган молиявий ҳисобот тузадиган бош жамият барча шуъба жамиятларни (хорижий ва маҳаллий) жипслаштириши лозим, қуйидаги ҳоллар бундан мустаснодир:

7.1. Шуъба корхона фақат яқин келажакда сотиш мақсадида харид қилинган ва уни назорат қилиш вақтинча бўлган ҳоллар;
7.2. Шуъба жамият бош жамият томонидан белгилаб қўйилган узоқ муддатга мўлжалланган алоҳида шароитда фаолият кўрсатган ва бу шароит унинг маблағни бош жамиятга ўтказиш қобилиятини анча камайтирган ҳоллар.
Бундай шуъба жамиятлар ”Молиявий инвестицияларни ҳисобга олиш” бухгалтерия ҳисоби миллий стандартига мувофиқ инвестициялар сифатида ҳисобга олиниши лозим.
ЖАМЛАНГАН ҲИСОБОТЛАРНИ ТУЗИШ УСУЛИ

8. Жамланган молиявий ҳисоботларни тайёрлаш чоғида бош жамият ва унга қарашли барча шуъба жамиятлар молиявий ҳисоботлари активларнинг бир хил моддаларини, мажбуриятларни, ўз маблағи, даромадлари ва харажатларини сатрма-сатр жамлаш йўли билан бирлаштирилади.

Жамланган молиявий ҳисоботлар гуруҳ тўғрисида ягона жамият сифатида молиявий ахборотдан иборат бўлиши учун:
8.1. Қуйидагилар чиқариб ташланиши керак:
- ҳар бир шуъба жамиятга бош жамият инвестицияларининг баланс қиймати ва бош жамиятнинг ҳар бир шуъба жамиятнинг ўз сармоясидаги улуши;
- бош ва шуъба жамиятлар ўртасида ўзаро ҳисоб-китоб қилиш счётлари бўйича сальдо;
- даромадлар, харажатлар, дивидендлар бўйича гуруҳ ичидаги операциялар, шунингдек шу операциялар натижасида вужудга келадиган амалга ошмаган фойда ва зарарлар, қопланиши мумкин бўлмаган зарарлар бундан мустасно;
8.2. Шуъба жамият соф даромадида камчилик иштирокининг бош жамиятга тегишли соф даромад миқдорини аниқлаш чоғида гуруҳнинг даромадини камайтирадиган улушни аниқлаш;
8.3. Шуъба жамият соф активларидаги камчилик улушини аниқлаш ва ҳисобот даври учун жамланган бухгалтерия балансида бош жамиятнинг мажбуриятлари ва ўз сармоясини алоҳида кўрсатиш:
- дастлаб харид қилинган пайтда ҳисобланган миқдор;
- харид қилинган пайтдан бошлаб ўз сармояси ҳаракатида камчилик улушининг салмоги.

9. Бош жамиятнинг, шуъба жамиятларнинг бир ҳисобот даври учун бир ҳисобот вақтида тузилган молиявий ҳисоботлари ҳамда камчиликнинг улушлари жамланган молиявий ҳисоботда бирлаштирилади.

Агар бирор шуъба жамиятнинг молиявий ҳисоботи (масалан, Ўзбекистондан ташқарида жойлашган шуъба жамиятнинг молиявий ҳисоботи) жамланган молиявий ҳисобот тузилган ҳисобот даври учун, лекин жамланган молиявий ҳисоботнинг ҳисобот вақтидан фарқ қиладиган ҳисобот санасида тузилган бўлса, бундай шуъба жамият ўша ҳисобот вақти учун оралиқ молиявий ҳисобот тузади.
Шуъба жамият оралиқ молиявий ҳисобот тузиш имкониятига эга бўлмаса, жамланган молиявий ҳисоботга шуъба жамиятнинг бошқа ҳисобот даври учун тузилган молиявий ҳисоботи маълумотлари, бу ҳисоботларни тузиш ўртасида ўтган вақт уч ойдан ошмаган тақдирда, қўшилади.
Турли ҳисобот даврида тузилган молиявий ҳисоботлар жамланаётганда шу саналар ўртасида юз берадиган муҳим операциялар ёки бошқа воқеалар натижаси ҳисобланган ўзгартишлар киритилади.

10. Жамланган молиявий ҳисоботлар ўхшаш операциялар ва молиявий-хўжалик фаолиятининг бошқа воқеалари учун ягона ҳисоб сиёсатидан фойдаланиш асосида тайёрланади.

Гуруҳ иштирокчиларидан бири ўхшаш операциялар бўйича жамланган молиявий ҳисобот тузиш чоғида қабул қилинган ҳисоб сиёсатидан фарқ қиладиган ҳисоб сиёсатидан фойдаланган тақдирда, бу молиявий ҳисоботларга жамлаш чоғида тегишли ўзгартишлар киритилади. Агар жамланган молиявий ҳисоботларни тайёрлаш чоғида ягона ҳисоб сиёсатидан фойдаланишнинг имконияти бўлмаса, бу факт жамланган молиявий ҳисоботнинг турли ҳисоб сиёсати қўлланилган моддаси қисмида очиб берилиши керак.

11. Шуъба жамиятлар хўжалик фаолиятининг натижалари уни харид қилган вақтдан бошлаб жамланган молиявий ҳисоботга қўшилади, харидор сотиб олган шуъба жамият устидан назорат қилишни ўз қўлига олган вақт харид қилинган вақт ҳисобланади, назорат қилиш топширилган вақт эса шуъба жамият бош жамиятдан чиқарилган вақт ҳисобланади. Шуъба жамият реализациясидан тушум билан унинг активлари баланс қиймати ўртасидаги тафовут реализация вақтидаги мажбуриятлар чиқариб ташланиб, молиявий натижаларнинг жамланган ҳисоботида шуъба жамият реализациясидан олинган фойда ва зарар сифатида акс эттирилади.

12. Жамиятдаги инвестициялар кичик шуъба қарам бўлмаган ва шуъба жамият таърифига мос келмайдиган пайтдан бошлаб ”Молиявий инвестицияларни ҳисобга олиш” БҲМСига мувофиқ ҳисобга олиниши лозим.

13. Камчиликнинг улуши жамланган бухгалтерия балансида мажбуриятлар ва ўз сармоясидан алоҳида кўрсатилиши керак. Гуруҳлар даромадида камчилик улуши ҳам алоҳида кўрсатилиши лозим.