Rivojlantirish vazirligi

ET uchun bilimlarni qabul qilishda shu fan soxasidagi ekspertlar xizmat qiladi.
Ularning asosiy xususiyatlari:

• 
  ET masalani echish uchun yuqori sifatli tajriba va bilimni qabul qiladi;
  
• 
  ETdagi bilimlar doim to‘planib va yangilanib boriladi;
  
• 
  ET oldindan aytib berish qobilyatiga ega bo‘ladi.
  
• 
  ET ishchilarga va mutaxassislarga o‘quv qo‘llanmasi sifatida foydalanilishi mumkin.
  

ETni loyixalashda va ishlab chiqish jarayonida quyidagi qatnashuvchilarni aytib o‘tish mumkin:

• 
  ETni loyixalash instrumental muxitini ishlab chiquvchilar;
  
• 
  ETni yaratishdagi instrumental muxit(IM);
  
• 
  ETning o‘zi;
  
• 
  Ekspert;
  
• 
  Bilimlar injeneri va bilimlar bazasi(BB) administratori;
  
• 
  Foydalanuvchi.
  

Bilimlar injeneri – bu SI tizimini ishlab chiqishdagi ko‘nikmaga ega va ETni qanday tuzishni biladigan odam. U ekspertdan so‘raydi va BBdagi bilimlarni tashkillashtiradi.
Instrumental muxitni loyixalashga ET dasturlash tili va qo‘llab quvvatlovchi muhit(u orqali foydalanuvchi ET bilan o‘zaro ta’sirlashadi)dan iborat.
ET qatnashuvchilarining o‘zaro aloqasi.
ET asosliligini qarab chiqamiz, inson tafakkurini va SI tizimini solishtirish.
Inson tafakkur tizimi SI tizimi
Kamchiliklari

• 
  Barqaror emas
  
• 
  Qiyin o‘tkazuvchi (ifodalovchi)
  
• 
  Qiyin hujjatlashtiriluvchi
  
• 
  Oldindan aytib bo‘lmaydigan
  
• 
  Qimmatli
  

Ustunliklari

• 
  Doimiy
  
• 
  Oson ifodalanuvchi
  
• 
  Oson hujjatlashtiriluvchi
  
• 
  Doim bir xil
  
• 
  Maqbul
  

Ustunliklari

• 
  Ijod qiluvchi
  
• 
  Moslashuvchan
  
• 
  Hissiy idrokdan foydalanadi
  
• 
  Har tomonlama
  
• 
  Keng qamrovli bilimdan foydalanadi
  

Kamchiliklari

• 
  Sun’iy oldindan dasturlashtirilgan
  
• 
  Aytib turish kerak
  
• 
  Belgili idrokdan foydalanadi
  
• 
  Tor yo‘nalishli
  
• 
  Maxsus bilimdan foydalanadi
  

Bu tizimlarni afzalliklari va kamchiliklarini tahlil qilib, inson eskpert asosiy afzalliklari, u ko‘p soxada, masalan, ijodkorlikda, topqirlikda, ma’lumot uzatishda va umuman mazmunan SIdan ustunlikka ega[6,7].


Ishlab chiqaruvchi:
Ekspert AT loyixalashtirish Injener bilimi ET foydalanuvchi qurish;
Foydalanyapti So‘rayapti Ishlab chiqish aniqlashtirish;
ET terminologiyasi.


ETda ishlatiladigan asosiy atamalarni ko‘rib chiqamiz:
Algorit – bu optimal echim olishni ta’minlaydigan formal protsedura.
Bilimlar bazasi – bu ETning soxa bilimidan iborat qismi.
Dispetcher – bu bilimlar bazasidan qachon va qay tartibda qoidalarni qabul qilishni boshqarib turadigan mexanizm qismi.
Bilim – bu dasturda ishlatiladigan intellektual axborot.
Interpretator – bu soxa bilimini qaysi shaklda qabul qilishni boshqaradigan mexanizm qismi.
Qaror mexanizmi – bu masalalarni echish jarayonlarini umumiy sxemasini o‘zida mujassamlashtirgan ETning qismi.
Ishonchlilik koeffitsienti – bu berilgan faktlar va qoidalarni aniq hisoblash ehtimoli yoki ishonchlilik darajasi belgilaydigan son.
Qoida – bu bilimni quyidagi formal shaklda berilishi: AGAR , U HOLDA .
Ekspert tizim – bu oldidan mo‘ljallab qo‘yilgan va boshqa bilimlardan ajratilgan soxa bilimlariga asoslangan dastur.
Evristika – fan soxasidagi echim izlashni cheklaydi yoki soddalashtiradigan qoida.
Semantik tarmoq – bu bilimlarni graf shaklida ko‘rsatuvchi metod, unda uch qismlari ob’ektlarni, yoylar esa uning xususiyatlarini bildiradi.
Slot – bu ob’ekt xususiyati atributi tavsifi.