Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi karmana tuman kasb-hunar maktabi

6-bob. Axborot tizimlari xavfsizligi.

52-ma’ruza

Axborot xavfsizligi (AX) tushunchasi




Reja:

1. Kriptographiya (Cryptography) tushunchasi

2. Nosimmetrik kriptotizimlar axborot xavfsizligi

Himoyalanish. Ko‘p hollarda ma’lumotlar, dasturlar, fayllar boshqa foydalanuvchilardan himoyalanishni talab etadi. Chunki yaratilayotgan dastur raqobatchilardan himoyalanishi, fayllar esa maxfiylikka ega bo‘lishi mumkin. Shuning uchun ham Windows NT himoyalanilgan.

Kompyuter xavfsizligi muammosi bu yangilik emas. Kompyuterdan foydalanayotgan har bir shaxs kompyuter xavfsizligini ta’minlovchi manbaga ega bo‘ladi. Statistika shuni ko‘rsatadiki agar sistema administratori himoya vositalariga kerakli vaqt ajratgan bo‘lsa sistemani ishdan chiqishini oldini olish mumkin. Sistema xavfsizligini ta’minlash unumdorligi har doim dasturiy asbob vositalarini sozlash sifatiga bog‘liq bo‘ladi. Windows NT operatsion tizimi juda ham boy himoya vositalariga egadir. Ammo himoya parametrlarining imkoniyati har doim ham talab darajasida bo‘lavermaydi. Windows NT 4.0 va 5.0 versiyalari tarkibiga kiruvchi xavfsizlik ta’minoti usullari va vositalarini ko‘rib chiqamiz.

Fizik himoya vositalariga quyidagilar kiradi:

• 
  Server tarmog‘ida joylar xavfsizligini ta’minlash;
  
• 
  O‘zga kishilarni serverga, konsentratorga, kommutatorga, tarmoqlar kabeliga va boshqa uskunalarga kirishni ta’minlash;
  
• 
  Elektr tarmoqlarida bo‘ladigan nosozliklardan himoya qiluvchi vositalaridan foydalanish.
  

Kriptografiya sohasida ishlar qadim qadimdan amalga oshirilib kelingan. Bu sohaga e’tibor qaralilishidan maqsad esa ma’lumotlarning xavfsizligini ta’minlashdir.

Kriptografiya sohasidagi ilk sistemalik ishlardan biri sifatida buyuk arxitektor Leona Battisto Alberti (1404-1472) ishlarini qabul qilishimiz mumkin.

Yana shu sohani rivojlantirishga hissa qo‘shgan Fransua Viet (1540-1603). U Fransiya qiroli Genrix – IV saroyida o‘z ishlarini olib borgan.U «kriptoanaliz» bilan shug‘ullangan.

Kriptoanaliz – shriftlarni yashirish usullarini o‘rganuvchi fan.

Karl Fridrix Gauss (1777-1855) RENDOLIZASIYA – atamasini kriptografiya sohasiga kiritdi.