Rivojlantirish instituti

O‘tkir cho‘qqi, apikal periodontit (per. acuta apicalis)
O‘tkir cho‘qqi, apikal periodontit ham boshqa o‘tkir periodontitlarga
o‘xshab zardobli yoki yiringli bo‘lib kechadi. O‘tkir zardobli yoki yiringli
apikal periodontit o‘tkir marginal va o‘tkir umumiy (total) periodon-
titlarga nisbatan ko‘proq uchraydi. O‘tkir zardobli apikal periodontit
(Per. acuta serosa) pulpitning asorati sifatida, margimush kislotasining
zaxar sifatida ta’siri ostida, kanalga ishlov berishda qo‘llanadigan mayda
asboblarni qo‘pol ravishda ishlatish oqibatida, tishning apikal teshigiga
kiradigan tomir-asablar tugunchasini ezish, uning uzilib qolishi kabi
sabablar zaminida kelib chiqadi. Tish ildiz kanalidagi ta’sirchan dorilar,
apikal teshikdan chiqqan plomba ashyolari, ko‘pincha periodont to‘qima-
sini reaktiv yallig‘lanishiga sabab bo‘lishlari mumkin. Ba’zida o‘tkazib
yuborilgan o‘pka yallig‘lanishi, gripp va boshqa yuqumli virus kasalliklari
hamda ba’zi kasbiy kasalliklar o‘tkir (zardobli) periodontitni keltirib
chiqaradigan sababchilar bo‘lishi mumkin. O‘tkir periodontitning bosh-
lang‘ich davrida doimiy simmilovchi og‘riq, perkussiyada (ovqat chay-
nash paytida) og‘riq bo‘lib, vaqt o‘tishi bilan og‘riq kuchayadi, xususan

---

1 7 3
tunda. Tishlashda va og‘riq tishga tekkanda birdan og‘riq bo‘lib, bemor
kasal tishni aniq ko‘rsata oladi. Og‘riq shiddati giperemiya-qizarish (qon-
ga to‘lish), shish va ekssudat xarakteriga va bemor tanasining umumiy
holatiga (ichki a’zo va tizim kasalliklari bor yo‘qligi, reaktivligi) bog‘-
liqdir. Odatda o‘tkir apikal periodontit 2—3 kecha-kunduzdan 2—3
xaftagacha davom etishi mumkin. Agar doimiy simmillab turadigan og‘-
riqlar o‘rniga tishda shiddatli, to‘xtovsiz, qo‘poruvchi va lo‘qqillab turuv-
chi og‘riq paydo bo‘lsayu, ular o‘chlamchi asab shoxlari yunalishi bo‘ylab
tarqaladigan bo‘lsa, zardobli ekssudat, yiringli ekssudatga aylanganligi,
ya’ni o‘tkir yiringli periodontit yuzaga kelganligidan dalolat beradi.