buk, chili kedri, kiparis, arakorin, bam buk, evkalipt T asm an orolida,
paporotnik Hovaya Z elandiyada o ‘sadi.
Zonaning asosiy hayvonlari bug‘u, vidra (Janubiy Amerikada), qopchiqli
bo ‘ri, vombat, yexidna (Tasm an orolida), Hovaya Zelandiyada ilon larva
toshbaqalar yo‘q; zonaning boshqa hududlarida esa ular ko‘plab yashaydi.
184
O ‘r m o n - d a s h t z o n a s i .
Bu o ‘tkinchi zona hisoblanib, o ‘z ichiga
Shim oliy A m erikaning m arkaziy qism ini, D unay b o ‘yi tekisliklarini,
R ossiyaning Y evropa q ism in i, Sibirning ja n u b iy qism ini, K atta
X inganning jan u b in i ham da N an-S hanning tog‘oldi qism ini oladi. Bu
zona hududida qish uncha sovuq, yoz esa issiq emas. Eng sovuq oyning
h aro rati —5° d a n —20° gacha, issiq oyniki 18—25°, yog‘in m iqdori
400—1000 m m . Bahorda yog‘in ko‘p tushib, qorlam ing erishi oqibatida
daryo suvlari to sh ib oqadi. T u p ro g ‘i bir xil em as, o ‘rm onli yerlarda
su r tush o ‘rm o n tuprogM, d ashtlarda esa ishqorsiz va podzollashgan
qora tuproq tarqalgan. Z onaning eng janubiy qismida qora tuproq ham
uchraydi. Z o n a n in g shim olida o ‘rm o n lar m avjud boMib, dub, qora
qarag‘ay, qayragbch, j o ‘ka, shumtol, grab, qayin, tog‘ teragi, qism an
qarag'ay, qayin va tilog ‘och, lipa, osina kabi d araxtlar o ‘sadi. Bu
daraxtlar b a ’zan zonaning janubida ham uchraydi. Dashtlarda oqbeda,
magmarak, shuvoq, chalov, binafsha kabi o ‘sim liklar o ‘sadi. Bu zonada
hayvonlarning ko‘pchiligi dashtga xos boMib, sariqyumronqoziq, oddiy
olaxurjun, o ddiy tip ra tik a n , ka tta qo ‘shoyoq, s u g ‘ur, sichqonlar
yashaydi. 0 ‘rm onli yerlarda los, bug‘u, o ‘rmon suvsari, olmaxon, terter
qushi yashaydi.
(Y rm onli dasht zonasi Janubiy yarim sharda uchram aydi.
D a s h t z o n a s i .
Shimoliy Amerikani (bu yerlarda dasht zonasi kenglik
bo‘yicha em as, aksincha, m eridian b o ‘yicha ch o ‘zilgan), Rossiya hudu
dining janubiy (O ltoy tog‘ etagi) qism ini (taxm inan 45 —55° shimoliy
kengliklarni), M o ‘g ‘ulisi:onning bir qism ini, Farbiy Y evropaning bir
qism ini (asosan, V engriyada) ishg‘ol qiladi. D asht zonasi janubroqda
joylashganligi tufayli Q uyoshdan k o ‘proq issiqlik oladi, binobarin,
yoz anch a issiq boMib, iyulning o ‘rtacha harorati 20 — 30°, qishi uncha
sovuq boMmay, yanvam ing o ‘rtacha harorati 0 — 20° ga yetadi. Yog‘in
m iqdori nisbatan kam boMib, 140 — 550 m m , lekin m um kin boMgan
(p o ten sial) bugManish 1000 — 1100 m m .
Dasht zonasining asosiy tuprogM qora tuproq, lekin janubiy qismida
to ‘q kashtan tu p ro q ham m avjud. Q ora tu p ro q u n u m d o r boMib,
tarkibida chirindi m iqdori 6 — 12 foizga yetadi. D ashtlarni Shim oliy
Am erikada
p r e r i y a
deb atashadi.
D asht zonasida daryo turlari nisbatan siyrak, ular bahorgi yom gbir
va erigan q o r suvlaridan to ‘yinadi, b inobarin, suvi b ah orda tosha-
di.Y er osti suvlari ch u q u rd a joylashganligi sababli m inerallashgan.
D asht zonasida, asosan, chalov, betaga, ukraina chalovi, erkako ‘t,
c h o j arpasi, bahorda barq urib o ‘suvchi qizil, sariq lolalar, gulsafsarlar,
k o ‘k binafsha o ‘sadi. S huningdek, yana q u rg 'oqchilikka chidam li
o ‘sim liklardan chalov, shuvoq, ayiqtovon, b u tasim on o ‘sim liklardan
dasht bodomi, dasht olchasi, daryo vodiylarida tol, terak, qirlarning
yonbagM rlarida dub, zarang, qayragbch, shum tol kabi o ‘sim liklar
185
o ‘sadi. Am erika preriyalarida chayir, indey о ‘ti, kaval, pirey, bizon о lti,
Download Do'stlaringiz bilan baham: |