Rivojlantirish institu ti

Kofllar.  Q uruq lik n in g   suvga  toflgan  va  dengiz  bilan  bevosita 
tutashm agan tabiiy chuqurliklarni  ko‘llar deb ataladi.  K o‘liar geogra­
fik  qobiqda  m o d d a  va  energiya  aylanasida  (ko‘l  suvlari  17  yilda  bir
132

---

m arta yangilanib turadi) ishtirok etadi.  D aryolar rejimini tartibga solib 
tu ra d i,  c h u c h u k   suv  t o ‘playdi,  a tr o f   m ikroiqlim iga  t a ’sir  etadi. 
M a ’lum otlarga  k o ‘ra  d unyo  koMlarida  91  m ing  km 3  c h u c h u k   suv 
t o ‘plangan.  D unyodagi  eng  c h u q u r  k o ‘l  Baykalda  23  m ing  km 3 
ch u ch u k  suv  m avjud.
K o ‘llar q u ru q lik  yuzasidagi  suv  balansida  m uhim   rol  o ‘ynaydi. 
K o‘llar u m u m iy  m aydoni  2  m ln.  km 2 b o ‘lib,  quruqlik  m aydonining 
tax m in an   2,6%   ini  ishg‘ol qilgan  h olda o ‘zlarida  176  m ing km 3  suv 
t o ‘plagan.  Bu  b u tu n   dunyodagi  daryolar  yillik  oqim   m iq d o rid an   4 
m arta k o ‘pdir.
K o‘llar  ch u q u rlig im   vujudga  kelishi  jih a tid a n   uch  guruhga — 
end o g en ,  ekzogen va a rtro p o g e n  guruhlariga b o ‘linadi.