Rivojlantirish institu ti

Antropogen koMIari bu  in so n lar vujudga  keltirgan suv o m b o rla- 
ridir.  D unyoda tax m in an   10  m ing atrofida antropogen su n ’iy ko ‘llar 
m avjud b o ‘lib,  ularda 50 m ing km 3 suv to ‘planib,  m odda — energiya 
aylanishida ishtirok etadi.
K o‘llar  suv  rejim i jih a tid a n   oquvchi  va  oqm as  (berk)  havzaga 
b o ‘linadi.  O quvchi k o lla rd a n  daryolar boshlanib, suvi chuchuk (Bay­
kal,  B iktoriya,  B uyuk  va  bo sh q .)  o q m as  k o ila r   suvi  sh o ‘r  b o ‘ladi. 
D unyodagi  s h o ‘r k o ‘llar  suvining  m iqdori  85,4  m ing  km 3  ni tashkil 
etadi.  S h o ‘r k o ‘llar erigan  m od d alarn in g  m iqdoriga  ko ‘ra 
sho‘rtang 
(erigan  tu z la r  m iqdori  0,3 
% c 
d an   24%  gacha —  Kaspiy,  Issiqko‘l, 
Balxash)  va  sh o ‘r   (tuzlarning  m iqdori  24  %c  ortiq  —  O rol,  E lton, 
B osqunchoq) k o ila rg a  boMinadi.
K o ‘llarning aham iyati katta.  U lar geografik landshaftlarga ta ’sir 
etib,  a tro f iqlim ini  yum shatib  tu ra d i,  issiqlik  balansiga  ta ’sir  etadi, 
havo nam ligini  oshiradi,  daryo suvini  tartibga solib turadi.  B ulardan 
tashqari,  k o ‘llardan  baliq  ovlashda,  tra n sp o rtd a ,  aholi  va  sanoatni 
suv  bilan  ta ’m inlashda,  rekreatsion  m aqsadda,  sug‘orishda  foyda­
laniladi.  K o‘llardan h a r xil tu zla r olinadi.
133

---

8- jadval