Rivojlantirish institu ti

Termosfera (kmosfera) atmosferaning 80 — 85 km dan 900 km gacha 
b o ig a n  qismini o ‘z ichiga olib, asosan, azot va kisloroddan iborat.
Q uyoshning kislorod va azot m olekulalari qisqa to iq in li va kos- 
m ik n u rlar ta ’sirida zaryadlangan atom  b o iak ch alarig a ajralib,  ionla- 
shadi.  lonlashgan qatlam ning ahamiyati shundaki, u radiotoiqinlarining 
Y er sharini aylanib chiqishiga va bu to iq in la rn i radiostansiyalar oson 
qabul  qilishiga  im kon be rad i.  T erm osferada  ionlar b o im a g a n d a  edi, 
ra d io to iq in la ri  5 0 —  100  km   m asofadan  nariga  tarqalm as  edi.  Bu 
qatlam da  ion  ko‘p  b oiganligi  u ch u n   u  ionosfera  deb  ham   yuritiladi. 
lonosferada balandlik oshgan sari havo siyraklashib, aksincha harorat 
k o ia rilib   boradi.  Agar term osferaning  quyi  qism ida  (90  km  da)  h a ­
ro ra t  —  90°  b o is a ,  150 km  balandlikda  harorat k o iarilib ,  220 — 240° 
ga,  500 — 600 km  da  1500° ga yetadi. Termopauza — term osfera bilan 
ekzosfera orasidagi o ik in c h i zonadir.
Ekzosfera atm osferaning 900 km  dan  3000 km gacha b o ig a n  eng 
yuqori qism ini o ‘z  ichiga olib,  u yerda gazlar (geliy va vodorod)  tez 
h arak at  qiladi,  natijada  ularning  zarrachalari  (vodorod  atom lari) 
Y erning  to rtish   kuchin:  yengib,  dunyo  b o i h li g ig a   chiqib  ketadi.
143
km
120
100
Termosfera
Mezosfera
Stratosfera
Troposfera
3 4 -   r a s m .  
Atm osferada  yuqoriga  k o ia -  
rilgan  sari  tem peraturaning  o ‘zgarishi 
(K.A.  Kulikov,  N.  S.  Sidorenko 
m a iu m o ti).

---

Ekzosfera  yaxshi  o lrganil- 
magan, uchirilgan raketa va 
sun’iy yo‘ldoshlardan olingan 
m a’lumotlarga  ko‘ra  uning 
harorati 2000°ga yetsa kerak 
deb taxm in qilinmoqda.