Rivojlanishi reja

Bu zamonni qiyofasi nima?
Biz biologik murakkablikni o’sib borayotgan o’rnini ko’proq tan olganimiz sari sanoat uskunalarining ahamiyati yo’qolib bormoqda. Qanday qilib biz materiallar, oziq moddalar, suv va energiya davrlarining to’qimasidagi millionlar organizmlar, biologik turlar va jamoalarning o’zaro aloqasini tunishni boshlashimiz mumkin? Amerika va Angliya (Charles J. Kibert, Jan Sendzimir, G. Bradley Guy) ekologlari bu masalani tizimlar nuqtai nazaridan muhokama qilishadi. Ular bizga bu g’oyalarni inson bosh panasini yaratish, foydalanishga tiklash va hayotga qaytarish jarayonini boshqarishda ishlatishni taklif etishni o’rniga, tizimlar (ekologik va boshqalar) qanday qilib qurilish va vayrona bo’lish davrida saqlanib qolishi haqidagi fikrlar xilma-xilligini taklif etishadi (Charles J. Kibert, Jan Sendzimir, and G.Bradley Guy (Edited by 2003) Construction ecology: nature as the basis for green buildings. London and New York p. 303. (p. 29-35)).
Quyidagi ekolog olimlar fanlar tizimidagi tabiiy va inson tizimlarini tushunishni qo’llanishiga noyob tajribani olib kirishdi.
N.T.Odum meteorologiya va geokimyodan boshlab, bugun ekologiya tizimlari atalmish fanga asoslarni solgan. N.T.Odum “...oxirgi 50 yil davomida tizim fikrlashiga qanday intizomlarni kiritmaganini bilish talabchan topshiriq bo’lardi.” deydi. Oddiylik va ravshanlik bilan orasta ishlaydigan yondashishga to’qnashayotgan ko’p sohalar bir avlod ekologlar taraqqiyoti uchun fundamental bo’lib, chuqur va har tomonlama tushunishni aks ettiradi.
Jeyms Key qanday qilib, tizimlar o’z tuzilmalarini turli sifat energiyalarning oqimlari va qayta aloqalari funktsiyasi sifatida rivojlantirishi haqidagi nazariyani ilgari surishi uchun ishlamoqda va bunday g’oyalarni tajribaga asoslanib boshqarishdagi hududiy yerlarni rivojlantirishda qo’llaydi.
Tim Allen tizimlar qanday rivojlanishi va o’zgarishi haqida test sifatida o’simliklar ustida tajribalar olib borgan va ko’p korxonali (ko’p darajali ko’rsatkich) tizimlar tuzilmasini tushuntirish uchun shajara (ierarxik) nazariyasini rivojlanishiga etakchi homiy bo’lgan.
Garri Peterson olov qanday qilib o’rmon landshaftining naqshlarini shakllantiradi va qanday qilib hayvonlar naqshlarga javoban harakatlanishining g’oyasini tekshirish uchun komp’yuter modellashtirishni ishlatadi. Uning modellashtirish ishi Floridadagi (AQSH) uzun bargli qarag’ay o’rmon tajribaga asoslanib boshqaruvning turli g’oyalari uchun sinov maydoni bo’lgan.