Rivojlanish psixologiyasi fanining predmeti, maqsadi Rivojlanish psixologiyasi va pedagogik psixologiya

• TIBBIYOT VA RIVOJLANISH PSIXOLOGIYASI. Tibbiyot inson salomatligi va kasalliklarini, kasalliklarning oldini olish va ularni da’volash, shuningdek, salomatlikni mustahkamlash haqidagi fan. Bolalarda uchraydigan ko’pgina kasalliklarning manbayi psixologik xatakterga egadir. Masalan, tadqiqotlarning ko’rsatishicha, bronhial astma bilan og’rigan kasalliklarning ko’pchiligiga bolaligidan ota-onalari emosiyalarni erkin ifodalash, tashabbus ko’rsatish imkoniyatini chegaralaganlar. Kasallikning zo‘rayishi bir tomondan psixik omillarga (tushkunlikka berilish vasvasaga tushush, hadiksirash va shu kabilarga) bog‘liq bo‘lsa, ikkinchidan dardning o‘zi ham, jumladan terapevtik muolajaning samaradorligini pasaytirib yuborishi mumkin bo‘lgan alohida psixik holatlarni keltirib chiqaradiki, bu hol vrach va psixologning kuch-g‘ayratlari birlashtirilishini zarurat qilib qo‘yadi.

Rivojlanish psixologiyasining tadqiqot metodlari Kuzatish - psixik xususiyatlarni uzoq vaqt davomida, rejali, biror maqsad asosida o’rganish. Rivojlanish psixologiyasida bu metodning ob’ektiv va sub’ektiv kuzatish turlari bor. Inson psixikasidagi o’zgarishlarni kuzatish uchun quyidagilar amalga oshiriladi: -Kuzatishning maqsadi, vazifasi belgilanadi -Kuzatiladigan ob’ekt tanlanadi -Sinaluvchining yoshi, jinsi aniqlanadi -Tadqiqot o’tkazish vaqti rejalashtiriladi -Kuzatish qancha davom etishi qat’iylashtiriladi -Kuzatish insonning qaysi faoliyatida ( o’yin, o’qish, mehnat, sportda) amalga oshirilishi tavsiya qilinadi -Kuzatishning shakli ( yakka, guruh, jamoa bilan o’tkazilishi ) tayinlanadi -Kuzatilganlarni qayd qilib borish vositalari ( kundalik, kuzatish varaqasi va boshqalar) taxt qilinadi

.

Eksperiment metodi- tabiiy va labaratoriya eksperimenti turlariga bo’linadi. Tabiiy eksperiment- ( birinchi marta 1910 yilda A. F. Lazurskiy taklif etgan) mo’ljallanganiga ko’ra, eksperiment o’tkazilayotganini biladigan sinaluvchida hosil bo’ladigan zo’riqishga yo’l qo’ymasligi va tadqiqotni odatdagi, tabiiy sharoitlarga ( dars, suhbat, o’yin, uy vazifalarini bajarish va boshqalar) ko’chirishi lozim. Masalan, materialni yodlashning samaradorligi uni uzoq vaqt xotirada saqlab qolish to’g’risidagi ko’rsatmaga bog’liqligini tadqiq qilish tabiiy eksperimentga misol bo’la oladi.

• Labaratoriya eksperiment- ko’pincha individual ( goho guruh va jamoa) shaklida sinaluvchilardan yashirmay, maxsus psixologik asboblar, yo’lyo’riqlar, tavsiyalar, ko’rsatma va ilovalardan foydalanib olib boriladi. Hozir inson psixikasidagi o’zgarishlarni aniqlaydigan asboblar, murakkab elektron hisoblash mashinalari, qurilmalar, moslama va jihozlar mavjud. Ular odamdagi psixologik jarayonlar, holatlar, funksiyalar, vujudga kelayotgan yangi sifatlarni qayd qilish va o’lchashda qo’llanadi.