Riv ojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. N. Radjapova keyingi avlodning konvergent tarmoqlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXN OLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIV OJLANTIRISH VAZIRLIGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
R.N. Radjapova
KEYINGI AVLODNING KONVERGENT TARMOQLARI
5350100 - Telekommunikatsiya texnologiyalari
(Telekommunikatsiyalar, Teleradioeshittirish, Mobil tizimlar)
yo’nalishi talabalari uchun
O’QUV QO’LLANMA
Toshkent 2017
1
Muaalif: R.N. Radjapova. Keyingi avlodning konvergent tarmoqlari. O‘quv qo‘llanma. /TATU 259 bet. Toshkent, 2017
O‘quv qo‘llanmada mavjud bo‘lgan tarmoqlarning kamchiliklari, kommutatsiyalash usullari, keyingi avlod tarmoqlariga o‘tish sabablari, tarmoqning konvergensiya holati, keyingi avlod konvergent tarmoqlarining tuzilish tamoyillari, NGN tarmoqlarining arxitekturasi, NGN tarmoqlarida qo‘llaniladigan transport tarmog‘i va abonent kirish tarmoqlari texnologiyalari, konvergent tarmoq xizmatlariga bo‘lgan talablar, xizmatlarning turlari, NGN tarmoqlarida qo‘llaniladigan protokollarning turlari, chaqiriqlarni boshqaruv tizimi, multiservisli tarmoqlarining tuzilish prinsiplari va rivojlanish istiqbollari yoritilgan.
“Keyingi avlod konvergent tarmoqlari” fani bo‘yicha o‘quv qo‘llanma,
5350100-“Telekommunikatsiya texnologiyalari”
(Telekommunukatsiya, Teleradioeshittirish, Mobil tizimlari) ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha mutaxasisslarni tayyorlashda o‘quv jarayonida foydalanishga, shuningdek soha mutaxassislari uchun mo‘ljallangan.
Taqrizchilar:

“O’bektelekom”AK

Т ва PRM filiali director o’rinbosari	N.E.Mirzaev
DUK “UNICON.UZ” Bo’lim boshlig’I	J.D.Muqimov
TI kaf. t.f.n. dotsenti	N. X. Gulto’raev

© Toshkent axborot texnologiyalari universiteti . 2017 yil

KIRISH
Insoniyat sivilizatsiyasi o’z taraqqiyotining navbatdagi bosqichini boshidan kechirmoqda. Bu bosqich sanoatlashgan jamiyatdan axborotlashgan jamiyatga o’tishi bilan tavsiflanadi. O’zgarishlarga boy bo’lgan ushbu jarayonda turmushning barcha jabhalarida, shu jumladan ijtimoiy aloqalar, iqtisodiy, tadbirkorlik va siyosiy faoliyat, ommaviy axborot vositalari, ta’lim, sog’liqni saqlash kabi sohalarda sezilarli o’zgarishlarning sodir bo’lishi kutilmoqda. O’zbekiston uchun ham axborot kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish borasida olg’a qadam qo’yish katta axamiyatga ega. O’zbekiston Respublikasi hukumatining keyingi yillarda zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalarni ommaviy joriy qilish va ulardan foydalanishni ta’minlovchi strategiyalarini ishlab chiqishga katta kuch sarflayotgani bejiz emas. O’zbekiston jahon axborotlashgan hamjamiyatiga kirar ekan, bu hamjamiyatdagi o’z o’rnini aniqlab olishi, ichki muammolari va Respublikaning axborotlashgan salohiyatini tushunishi va axborotlashgan jamiyat qurish borasida shu nuqtai nazarga mos keluvchi takliflarni tayyorlashi kerak.
Hozirgi kunda turli darajalardagi telekommunikatsiya tarmoqlarining rivojlanishi ancha yuqorilab ketgan va ma’lumot almashishga bo’lgan talab kundan kunga ortib bormoqda. Shuning uchun mavjud bo’lgan an’anaviy aloqa tarmoqlari bilan birga aloqaning yangi xizmatlari talablarini hisobga oluvchi axborotlashgan infratuzilmasini yaratish va joriy etish dolzarb vazifalardan biri bo’lib qolmoqda. Bunday tarmoqlarni tashkil etishning ajralmas shartlari, mamlakatdagi aloqa operatorlari tarmoqlariga yangi transport texnologiyalarini muvofiqlashtirgan xolda joriy etish, yangi xizmat turlarini foydalanuvchilarga taqdim etish va global axborotlashgan tizimga qo’shilishdir.
Mamlakatimiz iqtisodiyoti telekommunikatsiya va axborot texnologiyalari soxasida isloxatlar tufayli bir qancha ahamiyatli ijobiy o’zgarishlarga ega bo’lib, bu soxa eng tezkor rivojlanayotgan uzoq muddatli iqtisodiy o’sish potensialiga ega bo’lgan soxaga aylandi va zamonaviy axborot texnologiyalarini mamlakatimiz xayotiga kiritish, ijtimoiy ishlab chiqish va rivojlanish samaradorligini oshirish vazifalarini echishga yo’naltirilgan Respublika xukumati faoliyatining ustuvor vazifalaridan biridir. Shu tufayli har xil axborot kommunikatsiya texnologiyalarining tez rivojlanishi va o’zaro birgalikda ishlashi natijasida ularning yaqinlashishi kuzatilmoqda. Bu jarayon hayotimizga telekommunikatsiya tarmoqlarida texnologiyalar konvergensiyasi tushunchasi bilan kirib kelmoqda. Chunki bugungi kunda global kompyuter tarmog’i ko’plab birlashgan korporativ va lokal tarmoqlarni tashkil qiladi. Shunga qaramasdan oxirgi paytda axborotlarni uzatish xajmining oshishi, mavjud bo’lgan axborotli kanallarning uzatuvchanlik qobiliyatini etishmasligiga olib kelmoqda. Bu asosan internet, video, video konferensiya, elektron pochta va boshqa xizmatlarni paydo bo’lishi bilan bog’liq.
Yaqin kelajakda telekommunikatsiya tarmoqlarida trafikni uzatish tezligi shunday katta hamda ma’lumotlarni ifodalash usuli shunchalik ommabop bo’ladiki, yagona paket bilan bir vaqtning o’zida ovozni, tasvirni, matnni, teledasturni uzatish mumkin bo’ladi. Bunga qisman bo ’ lsa ham erishilgan.
Bunday axborot texnologiyalari rivoji, xayotimizga kirib kelayotgan yangi texnologiyalarni qulay, sifatli va bir-biriga moslashgan xolda ishlashini talab qiladi.
O’quv qo’llanma birinchi marta davlat tilida nashr etishga tayyorlandi. Shuning uchun ayrim kamchilik va xatolardan xoli emas. Muallif, ushbu o’quv qo’llanma bo’yicha taqrizchilarning va barcha o’quvchilarning bergan ko’rsatmalari va maslaxatlari uchun ularga oldindan minnatdorchilik bildirgan holda, keyingi nashrda bu kamchiliklar bartaraf etiladi, degan umidda.

1. 
   KEYINGI AVLOD TARMOQLARIGA O’TISH
   

SABABLARI

1. 
   Asosiy ta’rif va tushunchalar