Risklilik darajasiga ko’ra aktivlarni guruhlang. Markaziy bankning davlat bilan munosabatlari. Tijorat banklarining valyuta siyosati

Aktivlar	1.01.2013	1.01.2014
Farq +, -
Birinchi guruh aktivlar. Aktivlar summasi ming so‘m foizda Ikkinchi guruh aktivlar Aktivlar summasi ming so‘m foizda Uchinchi guruh aktivlar Aktivlar summasi ming so‘m Foizda	6614 21,0 16639 52,7 8324 26,3	9548 14,6 45270 69,0 10737 16,4	2934 6,4 28631 + 16,3 2413 9,9
Jami: so‘mda Foizda	31577 100	65555 100	33978 -

Tijorat banklari aktivlari bilan bog‘liq bo‘lgan risklar ichida kredit operatsiyalar bo‘yicha risklar asosiy o‘rinni egallaydi. Bu aktiv operatsiyalar bilan bog‘liq bo‘lib, bu risklarga berilgan kreditlar, hamda to‘lov muddati kechiktirilgan ssudalar bo‘yicha risklar kiradi.
Kredit riski nafaqat kredit obyektiga, balki kredit subyektiga yangicha yondashishi orqali ham o‘sib boradi. Bu risk turi mijozning moliyaviy ahvoli ogirlashganda, ularning faoliyatida ko‘zda tutilmagan kiynchilik va muammolar yuzaga kelganda, bozorda noqulay sharoit yuzaga kelgani sababli paydo bo‘lishi mumkin. Xuddi shuning uchun ham har bir tijorat banki o‘z aktivlarini joylashtirishni va uni boshqarish usullarini o‘zi ishlab chiqmogi zarur.
Ma’lumki, tijorat banklari aktivlarining qiymati va ulardan olinadigan foyda o‘zgarib turishi mumkin. Aktivlar bilan bog‘liq risklar aktivlar bahosining va ular bo‘yicha olinadigan foyda miqdorining kamayishi aktivlar bo‘yicha risklar salmog‘ining oshishiga olib keladi.
Bu masalani aktivlarni to‘g‘ri diversifikatsiya qilish yo‘li bilan xal qilish mumkin. Chunki ba’zi bir aktivlar bo‘yicha ular qiymatini pasayishi boshqa aktivlar qiymatini o‘sishi bilan qoplanishi va natijada bank aktivlarining umumiy qiymatlarini saqlab qolishi imkoniyatiga ega bo‘lishi mumkin.
Bank aktivlarining qiymatini va ulardan keladigan daromadlarni to‘g‘ri hisob-kitob qilib rejalashtirish bank faoliyatining samaradorligiga olib kelishi, aktivlar qiymatini noto‘g‘ri hisoblash, ularni joylashtirish bankning moliyaviy ahvolida qiyinchiliklar to‘g‘dirishi mumkin. Shu sababli biz Germaniya bank tizimida aktivlarni boshqarish usullaridan foydalangan holda O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklari faoliyatida uning aktivlarining yetakchi qismi bo‘lgan kredit operatsiyalari bo‘yicha ularning samaradorligini, berilgan kreditning bahosini aniqlash usulini ishlab chiqishni maqsad qilib o‘o‘ydik. Hozirgi kunda respublikamizning aksariyat tijorat banklari tomonidan kreditlar berishda shu kreditning bahosi qancha ekanligi aksariyat hollarda banklar tomonidan chuo‘ur tahlil qilinmaydi.

2.