Ўринов Дилшод Нормуродович 4-курс «А» гуруҳ

Lidiyada    zarb  qilina  boshlangan, ikkinchi  faraz  bo’yicha, kumush  tangani  

Argoss  podshohi  Fidon  kashf  etgan, uchinchi  farazda, tanganing  yaratilishi  

Eolidadagi  Kima  shahrining  afsonaviy  shohi  Midasning  xotini  malika  

Germodek  nomi  bilan  bog’liqligi  aytiladi. 

Hozirgi  ilmiy  ma’lumotlarga  ko’ra, zarb  etilgan  tanga  miloddan  avval  

VIII – VII asrlarda  Kichik  Osiyoning  Ioniy  sohilidagi  grek  shaharlarida  (bu  

shaharlar  o’sha  davrda  Lidiya  hukmdorlarining  tasarrufida  edi) va  Egina  

orolida  paydo  bo’lgan. Umuman  birinchi  tanga  qaerda  zarb  qilinganligi  

to`g`risida antik  olimlarning ham fikrlari  turlicha. Chunonchi  Gerodot  va  

Ksenofontlarning  ma`lumotiga  ko`ra,  birinchi  oltin hamda  kumush  tangalar  

eramizdan oldingi  VII  asrda Kichik  Osiyoning  Lidiya  davlatida  zarb  qilingan.  

Keyinchalik  Qora  dengiz bo`yidagi  ko`pgina  grek  mamlakatlari  va  

davlatlaridagi  yirik  shaharlarda  tanga  pullar  zarb  qilingan. 

Dastlabki  vaqtda tangalarda, rasm  –  muhrlarda  xilma –  xil  geometrik  

shakllar, hayvonlar, qushlar, baliqlar, sher, tashbaqa, dengiz  mushugi, boyo’g’li  

va shu  kabilar  tasvirlanadi. Faqat  oradan  ancha vaqt o’tgandan  keyin  tangalarda 

yozuvlar, miloddan avval IV asro’rtalarida hamda Aleksandr    Makedonskiy  

davridan  boshlab  podshohlar  va  ma’budalarning  tasviri  paydo  bo’ldi. 

                                                 

1

 

Ртвеладзе Э.В. Древние монеты  Средней Азии-Т.: Изд. литературы и искусства им.  

  

Гафура Гуляма, 1984. стр -7. 

 

---

 

-  - 

Lidiyada  birinchi  tangalar  elektrdan – ya’ni  oltin  va kumushning  tabiiy  

qorishmasi – «oq  oltin»dan, keyinchalik  sof  kumushdan  zarb  etiladi. 

Mashhur  podshoh  Krez  (miloddan  avvalgi  561-546 yil) –  uning  ismi  

behisob  boyliklar  ramziga  aylangan – davridan  keyin  bimetallizmga  (tilla  va  

kumushning  birga  ishlatilishi) asoslangan  tanga  sistemasi  tatbiq  etilib, bu  

sistema  Eronda keng  tarqalgan  edi. 

          Qadimgi  tanga  sistemalarida, masalan, Milet, Fokey, Egin, Yevbey  

sistemalarida  har  bir  vazn  standarti  uchun  maxsus  zarb  etilgan  turli  

nominallar  ishlatilardi.  Ammo Yunonistondagi Egina shahrida, Xitoy va 

Hindistonda maxsus  tangalar zarb  etish ham ixtiro  qilindi. Ularning ko’rinishi 

juda sodda bo’lib, dastlab ayrim  chizgilar  bilan  bezatilgan, so’ngra  turli 

jonzotlarni (toshbaqa, ukki, dengiz  mushugi, baliq  va xokazolarni) tasvirlashga 

o’tilgan. Bunda aks ettirilgan jonzot, uning shahar tug’rosi yoki  nomi  bilan 

hamohangligidan kelib chiqib ish tutilgan. Keyinchalik ilohlar va bazilevelar 

tasviri ifodalangan tangalarni "moneta"  deb  nomlay boshlaganlar

1

.  

 Makedoniyaning  gullab –  yashnashi, qo’li  ustun  kelishi  hamda  

Aleksandr  Makedonskiyning  davlati  bunyod  etilishi  davrida  tangalar  nominali  

yagona  normaga  keltirila  boshlandi. Bu  vaqtda  tanga  zarb  etishga  asos  qilib