Riniyatoifa o`simliklar (Rhyniophyta)

MA’RUZA № 10

• Yuksak sporali o’simliklarga tasnif. Moxsimonlar. Qirqquloqsimonlar.

Riniyatoifa o`simliklar (Rhyniophyta)

• Riniyatoifa o`simliklar (Rhyniophyta)
• Riniotoifalar hozirgi vaqtda ma’lum bo`lgan yuksak o`simliklarning qadimgi vakillari bo`lib hisoblanadi, ular juda sodda tuzilgan, ildizsiz, poyasiz, ayrisimon shoxlangan, mayda tikonsimon bargli o`simliklardir. Riniotoifalar paleozoy erasining silur davrlarida kelib chiqib, toshko`mir davrlarining boshlarida nobud bo`lib, yo`qolib ketgan. 1937 yilda paleobotanik U.Lang riniyalardan ham qadimgi vakilini yuqori silur qoldiqlaridan kuksoniya (Cooksonia) deb atalgan yangi turkumini aniqlagan. Keyinchalik kuksoniyaning qoldiqlari yuqori silur qatlamlaridan Chexoslovakiya, Markaziy Qozog`iston, Nyu-York, Shotlandiyadan va G`arbiy Sibirdan ham topilgan. Bu qoldiqlar silur davridan to devon davrining oxirigacha yashagan eng qadimgi yuksak o`simliklar sanalib, ular dastlab psilofitlar bo`limiga birlashtirilgan. Hozirgi paytda ko`pchilik olimlar ularni riniyatoifa o`simliklarlar (Rhyniophita)) deb atashadi. Riniyatoifa o`simliklar bo`limi bitta riniyasimonlar ajdodi va 2 ta qabila: riniyanomalar va psilofitnomalarni o`z ichiga oladi. Tipik vakili sifatida katta riniya olinadi. Katta riniya (Rhynia major) yirik balandligi 0,5m. Poyasining diametri 5mm ga yaqin bo`lgan.