Rim Respublikasi magistraturasi. Reja

Rim Respublikasi magistraturasi.
Reja:

1. 
   Rimda magistraturaning paydo bo'lishi 
   
2. 
   Xalq oldida javobgarlik
   
3. 
   Magistraturaning inshootlari.
   

Adabiyotlar

Magistratura ( lotincha  magistratus - hurmatli, boshliq) - Qadimgi Rimda davlat idorasining umumiy nomi .

Magistraturaning paydo bo'lishi Rim respublikasining tashkil topgan davriga ( miloddan avvalgi VI asr oxiri ) tegishli. Magistrlik dasturlari bepul, qisqa muddatli (odatda 1 yil) va kollegial, ya'ni ikki kishi tomonidan amalga oshirilgan ( diktator lavozimidan tashqari ). Magistratura o'rniga odam deb atalgan sud .
Birinchi magistratura miloddan avvalgi 509 yillarda tashkil topgan . e. Qirol hokimiyati bekor qilingandan so'ng, Rim respublikasining bosh qismida keyinchalik konsullikka aylangan post - pretor maximus turar edi . Dastlab, xalq tribunalaridan tashqari barcha magistratura o'rnini patrislar egallagan , ammo miloddan avvalgi III asrning boshlarida. e. plebeylar uchun mavjud bo'ldi .
Barcha sudyalar o'z vazifalariga muvofiq qaror chiqarish va jarima solishga haqli edilar; tsenzurani hisobga olmaganda eng yuqori magistratlar vakolat vakolatiga ega edilar ( imperium ). Ularning tashqi farq bir namoyish edi lictors bilan fascia . Villius qonuni ( miloddan avvalgi 180 yil ) magistrlarni o'qitish tartibi va ketma-ketligini belgilagan (qarang cursus honorum ).
Imperiya davrida saylanadigan idoralar siyosiy ahamiyatini yo'qotdi, ammo yangi nufuzli lavozimlarni egallash uchun zaruriy shart bo'lib qoldi.
Magistr darajalarining umumiy tizimi
Respublikaning tashkil etilishi bilan qirol hokimiyatining barcha to'liqligi yo'q qilinmadi, balki faqat yangi organlarga, ikkita konsulga o'tkazildi. Dastlab Rim respublikasini "o'zgartirilgan monarxiya" deb hisoblash mumkin. Tsitseron bu haqiqatni ta'kidladi: "shuning uchun konsullar o'z vaqtida faqat bir yillik kuchga ega edilar, va juda mehribon va haqli ravishda - qirol hokimiyati".
Keyinchalik, boshqa magistrlar konsullarga qo'shilishganda, davlat hokimiyatining ushbu asosiy to'liqligi faqat ko'proq odamlarga tegishli. Aynan shu sababli absolutizmning qaytishini cheklaydigan shart-sharoitlar asta-sekin joriy etildi:
Xizmatning qisqa muddati. Barcha magistratlar qisqa muddatli, ko'pchilik bir yilga, faqat tsenzuralar har besh yilda bir marta 1,5 yilga saylangan.
Magistr darajalarining kollegialligi. Barcha magistratura kollegial tarzda tashkil qilingan: ikkita konsul, ikkitasi, keyin esa ko'proq, pretorlar va boshqalar. Faqat istisno diktatorning magistraturasi edi. Magistratlar kollegiya emas, balki hamkasblar bo'lgan. Ularning har biri mustaqil harakat qildi; ularning har biriga alohida-alohida kuchning to'liqligiga tegishli edi. Shu bilan birga, uning yonida xuddi shu kuchning to'liqligi boshqasiga tegishli edi va agar xohlasa, boshqasi vetosi bilan birinchisining har qanday tartibini falaj qilishi mumkin edi. Ushbu protsedura aralashish huquqi deb ataladi. U nafaqat hamkasblariga, balki shafoat qiluvchidan kam bo'lgan boshqa magistratlarga ham taalluqli edi: konsul nafaqat konsulga, balki pretor, kvestor va boshqalarga ham shafoat qilishi mumkin.
Xalq oldida javobgarlik. Barcha sudyalar o'zlarining rasmiy harakatlari uchun Xalq majlisi tomonidan sudga berilishi mumkin edi - ularning vakolat muddati tugaganidan keyin yuqori bo'lganlar, pastki vakillar esa undan oldinroq. Ular qonuniy kuchdan yomon va g'arazli tarzda foydalanganliklari uchun sud va javobgarlikka tortildilar.
Magistrlar
Shuningdek qarang: cursus honorum
Turli magistratura:
oddiy (tanlov):
yuqori:
konsullar - eng yuqori fuqarolik va harbiy kuch;
pretorlar - fuqarolik ishlari bo'yicha shahar adliya, konsul yo'qligida eng yuqori hokimiyat;
tsenzuralar - aholini ro'yxatga olish ( ro'yxatga olish ), moliyaviy nazorat, jamoat binolari va inshootlarini tarkibini boshqarish va ularga xizmat ko'rsatish, bojxona nazorati.
pastki:
yashovchilar ( plebey va kurule, ya'ni sella curulis huquqiga ega ) - diniy binolarni saqlash va saqlash, pleblar manfaatlarini himoya qilish , shaharni obodonlashtirish (maydonlar, ko'chalar, bozorlar), politsiya funktsiyalari;
kvestorlar - dastlab konsullarning umumiy yordamchilari, keyinchalik - jinoiy yurisdiktsiya, davlat g'aznasi va davlat arxivlarini boshqarish.
xalq tribunalari - pleblarni himoya qilish va qo'llab-quvvatlash, pleblar va sudyalar o'rtasida vositachilik (mavqe magistratura tomonidan barcha tadqiqotchilar tomonidan tan olinmaydi).
g'ayrioddiy (tayinlangan):
yuqori:
diktator - shtatdagi favqulodda vaziyatda barcha hokimiyat;
otliqlar qo'mondoni - yordamchi va diktator o'rinbosari;
interreks - konsulni saylash uchun komitiyani chaqirish
qonunlarni yozish uchun dekemvirlar - komissiyaga taqdim etilgan qonun loyihalari jadvallarini tuzish;
konsullik vakolatiga ega bo'lgan harbiy tribuna - urush masalalari (tayyorgarlik ko'rish, oldini olish, o'tkazish), tashqi tajovuzni to'xtatish va fuqarolararo sinfiy nizolarni yumshatish.
triumvir ( Second triumvirate ) - "davlat ishlarini tashkil qilish uchun" favqulodda vakolatlar.

"Rim" nomi shaharning afsonaviy asoschilaridan bir boʻlgan Romul nomi bilan bogʻliq. Qadimiy manbalarga asosan RIMga mil. avv. 754—753 yillarda asos solingan. Kichikroq shahardavlat hisoblangan Rim Apennin yarim orolini, keyinroq atrofdagi hududlarni sekin-asta oʻziga boʻysundirgan holda Oʻrta dengiz boʻyidagi ulkan Qadimiy Rim davlatining poytaxtiga aylandi (qarang Rim, Qadimgi Rim). Antik RIM yirik shahar boʻlib, oʻzining juda koʻp ibodatxona, saroy, yoʻllari va h.k. bilan mashhur boʻlgan. Konstantin I tomonidan poytaxtning Konstantinopol shahriga koʻchirilishiga (330 yil) bogʻliq ravishda RIM oʻzining avvalgi siyosiy mavqeini yoʻqotdi. Shahar Vizantiya bilan ostgotlar oʻrtasidagi urushda ayniqsa vayron qilindi. 552 yildan RIM Vizantiya hukumronligi ostiga oʻtdi. 568 yildan 8-asr oʻrtalarigacha shaharni rim yepiskoplari — papalar boshqardilaRim 756 yildan Papalikning poytaxti boʻlgach, shahar Gʻarbiy Yevropaning siyosiydiniy markaziga, Rim papalarining qarorgohiga aylandi. Oʻrta asrlar davomida RIM uchun Papa hokimiyati va "Muqaddas Rim imperiyasi" imperatorlari oʻrtasida kurash davom etgan. 11 —12-asrlarda RIMda vayron etilgan antik binolar oʻrnida qasrlar, cherkov qurilishlari boshlab yuborildi. 1143 yilda Papa hokimiyatiga qarshi qoʻzgʻolonlar natijasida RIMda respublika oʻrnatildi. Oʻrta asr RIMining hayoti uning katolik dunyosi markazi boʻlganligi bilan bevosita bogʻliq boʻlgan. Bu yerda "Muqaddas Rim imperiyasi" imperatorlariga toj kiydirish marosimlari oʻtkazilgan. 1309 yilda Papalar qarorgohining RIMdan Avinon shahriga koʻchirilishiga bogʻliq holda shaharda savdohunarmandchilik rivojlanib bordi. 15—16-asrlarda Uygʻonish davriga kelib RIM yanada ravnaq topdi. RIMdagi koʻplab rassom, meʼmor va boshqa ijod axlining faoliyati aynan shu davr bilan bogʻliq. 1798—99 yillarda 1Rim respublikasining, 1848—49 yillarda Rim respublikasining markazi. 1871 yil 26 yanvardan RIM — Italiya qirolligi poytaxti. 1943—44 yillarda nemis fashistlari qoʻshini RIMni bosib oldi, 1944 yilda ulardan ozod qilindi. 1946 yildan Italiya Respublikasi poytaxti.

P. — mamlakatning muhim sanoat, moliyaviy, ilmiy va madaniy markazi. Italiyada eng yirik transport yoʻllarining tuguni. Xalqaro ahamiyatga ega 2 ta aeroport boRim Metropoliten kurilgan (1927—38). Sanoatning yetakchi tarmogʻi — mashinasozlik (asosan, elektrotexnika, redioelektronika, priborsozlik). Kimyo, farmatsevtika, poligrafiya, tikuvchilik, oziq-ovqat, mebel sanoati korxonalari mavjud. Kurilish materiallari ishlab chiqariladi. RIM — kino sanoati markazi sifatida ham mashxuRim Badiiy hunarmandchilik (keramika, kumush buyumlar yasash va boshqalar) rivojlangan. Shaharda maʼmuriy boshqaruv va hukumat idoralari, siyosiy partiyalarning boshqaruv organlari, yirik banklar, savdo va sugʻurta kompaniyalari, xorijiy firmalarning idoralari, xalqaro tashkilotlarning shtabkvartiralari joylashgan. Muzeylar, jumladan, Milliy Rim muzeyi, Vatikan muzeylari, Milliy galereya, opera va drama teatrlari, konservatoriya, astronomiya rasadxonasi, universitet (1303), akademiyalar, ilmiy muassasalar, kutubxonalar boRim
Meʼmoriy yodgorliklar shaharning 3 ming yillik tarixini, uning murakkab va takrorlanmas shahar ekanligini aks ettirib turadi. Shaharning xushmanzara tepaliklarda joylashganligi, bahaybat imoratlar harobalari va turli davrlarga oid muxtasham saroylar, cherkovlar, favvora, monumentlar va manzarali haykallarning koʻpligi, maydonlarning rang-barangligi bilan ham u oʻziga xosdiRim Qad. Rim meʼmoriy yodgorliklari (Forum, Kolizey, Panteon), Uygʻonish davri va barokko uslubiga mansub inshootlar (Kanchelleriya, Franeziya, Barberini palatssolari, Pyassa, Navon, villa va boshqalar) RIMni bezab turadi. 4—6-asrlarda RIMda cherkov bazilikalari, 11—13-asrda roman uslubiga xos inshootlar qurildi. Ularda koʻproq roman uslubi bilan antik meʼmorlik tamoyillari uygʻunlashib, italyan roman meʼmorligining oʻziga xos xususiyatlari shakllandi. 13—14-asrlarda RIM meʼmorligida gotika uslubi namunalari paydo boʻldi. 15-asr IlkUygʻonish davri meʼmorligi ravnaq topdi. 16—17-asrlarda barokko uslubiga xos tamoyillar takomillashdi. Inshootlarning keng koʻlamligi va mahobatliligi, serhashamligiga ahamiyat berildi. 18-asr oʻrtalarida RIM meʼmorligida klassitsizmning ilk namunalari yuzaga keldi. Koʻcha va maydonlar klassitsizm ruhiga moslab rekonstruksiya qilindi. 20-asr boshlarida RIM meʼmorligida modernizm taʼsiri sezildi, shaharning imperiya davridagi ulugʻvorligini tiklashga harakat qilindi.