Review of law sciences 7

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
115
институтини кенгайтириш мақсадида ЖК 110-моддасининг 2-қисми, 111-моддасининг 2-
қисми, 139-моддасининг 3-қисми, 140-моддасининг 3-қисми, 141
1
-моддасининг 2-қисми,
229
1
-моддаси, 255
2
-моддасининг 1-қисми, 257-моддасининг 2-қисми, 262-моддасининг 1-
қисми, 277-моддасининг 2-қисмида назарда тутилган қилмишлар учун ҳам ярашув
институтини қўллаш мақсадга мувофиқ.
Учинчи йўналишда ижтимоий хавфи катта бўлмаган бозор муносабатлари асосларига
,
мувофиқ келмайдиган ҳамда тадбиркорликнинг ривожланишини ва иқтисодий айланмани
тўхтатиб турувчи айрим и қтисодий жиноятлар учун жавобгарликни бекор қилиш масалалари
ҳал этилиши лозим.
Декриминализация қилиш жиноят қонуни билан қўриқланадиган объектга зарар
етказишда ифодаланадиган муайян ижтимоий хавфли қилмишнинг жиноийлигини рад этиш
бўлиб жиноят
,
қонунчилигини такомиллаштиришнинг асосий йўналишларидан ҳисобланади.
Жумладан
Н Лопашенко
криминализация
декриминализация
пенализация
,
.
,
,
,
депенализация ва жиноий жавобгарликни дифференциация ва индивидуализация қилишни
жиноят-ҳуқуқий сиёсатни амалга ошириш усуллари сифатида тушунтиради
Бош
[2].
қа бир
олим
декриминализация
даврийлик
хусусиятига
эга
эканлигини
шунга
кўра
,
декриминализациянинг қонун чиқарувчи, ҳуқуқни қўлловчи ҳамда баҳоловчи турларга
ажратилишини таъкидлайди [3].
Бошқа бир миллий ҳуқуқшунос олимлар декриминализация қилмишни ижтимоий
хавфли ва жиноий жазога сазовор эмас деб топиш (қилмишни жиноят қонунидан чиқариб
ташлаш дир деб тушунтиради
)
,
.
Декриминализация кенг қамровли тушунча бўлиб у ўзида муракка
,
б ижтимоий-ҳуқуқий
жараённи акс эттиради Одатда жиноий
.
,
қилмишларни декриминализация қилишнинг икки
асосий тури амал қилади Илмий муомалада декриминализациянинг ушбу турлари нисбий
.
декриминализация ва мутлақ декриминализация деб юритилади.
Шунга кўра нисбий декриминализация у ёки бу турдаги қилмишни жиноят сифатида
бутунлай чиқариб ташлашнинг зарурати бўлмаган ҳолларда қуйидаги шаклларда амалга
оширилади:
– қилмишни жиноят деб ҳисоблаш учун қўшимча белгининг киритилиши Мисол учун
.
,
қилмишни жиноят деб топиш учун айбнинг муайян шакли
тў
(
ғри қасд
мавжудлиги
)
,
ижтимоий хавфли оқибатнинг келиб чиқиши зарар етказилиши билан бо
,
ғланиши;
– маъмурий преюдицияни белгилаш яъни
,
қилмишни биринчи марта содир этганлик
учун аввал маъмурий жавобгарлик келиб чиқиши;
– қилмишни жиноят деб топишни янада оғирроқ оқибат билан боғлаш;
– жиноятни ижтимоий хавфлилик даражаси камроқ бўлган жиноятлар тоифасига
ўтказиш.
Мутлақ декриминализацияда эса муайян ижтимоий хавфли қилмишни жиноят
сифатида бутунлай бекор қилиб Жиноят кодекси
,
дан ўша қилмишнинг бутунлай чиқариб
ташланиши назарда тутилади
Бундай декриминализация
.
қилишда жиноят қонунида
жавобгарлик белгиланган қилмишнинг ижтимоий хавфлилик хусусиятини ифодаловчи
муайян турдаги белгилар ижтимоий зарурат туфайли мутла қо бекор қилинади Мутла
.
қ
декриминализация ҳам ўз навбатида иккига бўлинади:
1.
Ижтимоий хавфлилик хусусиятини йў қотган лекин
,
ҳуқуқбузарлик белгилари
бутунлай сақланиб қолган қилмишларнинг жиноийлигини бекор қилиб уларни маъмурий
,
,
интизомий моддий молиявий ёки фу
,
,
қаролик ҳуқуқий жавобгарлик белгиланган қонунларга
ўтказиш;
2.
Ижтимоий
хавфлилик
хусусияти
билан
бир
қаторда
ҳуқуқбузарлик
белгиларини ҳам йўқотган қилмишларни узил-кесил декриминализация қилиш Мутла
.
қ
декриминализациянинг мазкур турида муайян турдаги ижтимоий хавфли қилмишларга
нисбатан жиноий жавобгарлик бекор қилинади ҳамда улар ёки маъмурий жавобгарлик
доирасига ўтказилади ёхуд унинг ҳуқуқбузарлик табиати кучини йўқотади.

---