Review of law sciences 7

билан
воситачилик тартибини ўтказиш билан боғлиқ тизим кенг қўллани
лади.
Унга
мувофиқ прокурор ўз ваколати доирасида ишни воситачилик
дастурига юбориш тўғрисида
қарор қабул қилишга ҳақли.
Прокурор жиноят содир этишда айбдор бўлган шахсга шунингдек жабрланувчига
,
етказилган зарарни қоплашни таклиф этади Прокурор томонидан
.
қўйилган шартлар унинг
ёзма қарорида кўрсатилади
Жиноят содир этган шахс прокурор томонидан
.
қўйилган
шартларни қабул қилмаган ёки уларни бажармаган тақдирда прокурор жиноят ишини
қўзғатишга ҳақли Жиноят содир этган шахс прокурор томонидан
.
қўйилган шартларни
бажаришга рози бўлса прокурор иш
,
ҳужжатларини келишувни тасдиқлаш учун судга
юборади Иш
.
ҳужжатларини кўриб чиққандан сўнг суд келишувни тасдиқлаш ёки уни
тасдиқлашни рад қилиш тўғрисида қарор қабул қилади Суднинг ушбу
.
қарори якуний бўлиб,
шикоят қилинмайди
Суд
.
келишувни тасдиқлаган тақдирда прокурор келишув ижро
этилишини ташкил этиш билан шуғулланувчи ваколатли шахсни тайинлайди ва жиноят
содир этиган шахс томонидан прокурор қарорида кўрсатилган шартлар бажарилишини
назорат қилади Келишув шартларининг тўла бажарилиши ушбу шахсга нисбатан жино
.
ят
иши тугатилишига сабаб бўлади шартларнинг бажарилмаганлиги эса умумий асосларда
,
жиноят иши қўзғатилишига асос бўлади.
Фикримизча Франция давлатида мавжуд жиноий кўрсатма институтидан жиноят содир
,
этган шахсга жабрланувчига етказилган зарарни қоплаб бериш билан боғлиқ бўлмаган бошқа
мажбуриятлар юкланганда фойдаланиш юқори самарага эга бўлади.
Германия қонунчилигига кўра ҳуқуқни тикловчи одил судловнинг кенг қўлланиладиган
шаклларидан бўлган ярашув институтининг ўзига хослиги шундаки ярашувни
,
қўллаш учун
жабрланувчининг розилиги мажбурий элемент сифатида кўзда тутилмаган
Нисбатан
.
кейинроқ киритилган ушбу қоида жабрланувчи билан ярашув ҳамда етказилган зарарни
қопланиши давлатнинг жиноят-ҳуқуқий таъсир чораси сифатида тушунилишини кўзда
тутади ҳамда уни қўллаш фақатгина жабрланувчи иродаси билан боғлаб қўйилмайди Биро
.
қ
ҳуқуқни муҳофаза
қилиш органи жабрланувчи манфаатларини ҳам хизмат юзасидан
текширишлари ва у асосли бўлса зарур
,
ҳажмда зарар қопланишини таъминлашлари лозим.
Германия Федератив Респ убликаси жиноят ва жиноят -процессуал қонунчилиги
жабрланувчи билан ярашувни жиноят процессининг қайси босқичида амалга оширилишига
қараб ҳуқуқий оқибатлари турлича бўлишини кўзда тутади Прокуратура ва суд жиноят
.
процессининг ҳар бир босқичида жабрланувчи билан ярашувни қўллаш имкониятини
текшириб кўришлари зарур
,
ҳолларда эса башарти бу жабрланувчининг я ққол ифодаланган
иродасига қарши бўлмаса ярашувга эришиш максадида процесс иштирокчиларига таъсир
,
қилишлари лозим
.
Германияда
мавжуд
қайд
этилган
ярашув
“
га
эришиш
максадида
процесс
иштирокчиларига таъсир қилиш механизмини мажбурлов чораси сифатида ба
”
ҳоламаслик
лозим Зеро ушбу механизмдан кўзланган бирламчи ма
.
,
қсад аввало жабрланувчининг
,
,
ҳуқуқ
ва манфаатларини тўла ҳимоя қилишдан иборат Шунингдек жабр
.
,
ланувчи ва жиноят содир
этган шахс ўзаро муносабатларига таъсир қилиш орқали уларнинг ярашувига эришишдан
кўзланган яна бир асосий мақсад бу вояга етмаган жиноят содир этган шахснинг ахло қан
тузалиши ва ижтимоий интеграциялашувига қисқа вақт ичида эришиш ва бу орқали
келгусида содир этилиши мумкин бўлган жиноятларнинг олдини олишдан иборат.

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
135
Бироқ республикамизда мавжуд амалиётда айрим ҳолларда суриштирувчи терговчи
,
,
прокурор ва суд Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 66
1
-моддаси доирасига тушувчи ишлар
бўйича, жиноят содир этган шахс ва жабрланувчига иш бўйича ярашув институти
қўлланиши мумкинлигини тушунтирмайди
Шу жи
.
ҳатдан
Ўзбекистон Республикаси
,
ЖПКнинг 583-моддасини қуйидаги таҳрирдаги 4-қисм билан тўлдириш таклиф этилади:
“Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 66
1
-моддасида назарда тутилган жиноятлар
тўғрисидаги ишлар бўйича томонларга ярашув
,
ҳуқуқи тушунтирилгандан сўнг ярашув
қўлланилишига эътироз билдирилса
ушбу томон яраштириш институтининг мо
,
ҳияти
тушунтирилганлиги ва ярашув қўлланилишига рози эмаслиги хусусида ёзма баёнот бериши
лозим Ушбу баёнот тергов органи ва суд томонидан жиноят иши
.
ҳужжатларига қўшиб
қўйилади.”
Вояга етмаган шахсларга нисбатан жиноят ишлари бўйича ҳуқуқни тикловчи одил
сулов шаклларидан Қозоғистон Республикасида самарали
фойдаланиб келинмоқда.
Қозоғистон Республикаси
ЖПКнинг
391-моддасининг
5-қисмига
кўра
суд
процесс
иштирокчиларига ярашув ҳуқуқини шу жумладан медиация тартибида ярашиш
,
ҳуқуқини
тушунтириши шарт.
Процесс иштирокчиларининг ярашув тўғрисидаги аризаси ёки низони медиация
тартибига солинганлиги тўғрисидаги келишув жиноят ишини тугатишга асос бўлади.
Қозоғистон Республикасида жиноят содир этган вояга етмаган шахсларга нисбатан
медиация институти кенг қўлланилади. Медиация жараёнини амалга ошириш асослари ва
тартиби унинг иштирокчиларининг
,
ҳуқуқий мақоми ва ваколатлари ҳажми Қозоғистон
Республикаси жиноят-процессуал қонунчилиги ва
йил
январдаги
Медиация
2011
28
“
тўғрисида ги
”
Қонуни билан тартибга солинади Медиация жараёни жиноят процессининг
.
исталган босқичида жиноят ҳақида ариза берилганидан ҳукм қонуний кучга киргунга қадар
қўлланилиши мумкин.
Ўзбекистон Республикасида вояга етмаган шахсларга нисбатан жиноят ишлари бўйича
ҳуқуқни тикловчи одил судлов механизмларини амалиётга кенг жорий этиш ва тегишли
қонунчилик ҳужжатларини такомиллаштиришда ю қорида таҳлил этилган айрим Европа
давлатлари
А
,
ҚШ ва МДҲ давлатларининг мавжуд амалиёт ва ҳуқуқ нормаларидан
фойдаланиш мақсадга мувофиқ, деб ўйлаймиз Зеро ушбу давлатлар тажрибасига таянган
.
,
ҳолда миллий қонун нормаларини такомиллаштириш жиноят оқибатида етказилган зарарни
бартараф этиш жиноят содир этилиши о
,
қибатида бузилган ижтимоий муносабатлар ва
жабрланувчининг паймол этилган ҳуқуқларини тиклаш жиноят содир этган шахснинг жазо
,
қўлламасдан
му
,
қобил
чоралар
орқали
ахлоқан
тузатиш
ва
унинг
ижтимоий
реинтеграциялашувига кўмаклашишга хизмат қилади.