To’g’ri Noto’g’ri Oligopolistik tarmoqda Xerfindal-Hirshman indeksi yuqori bo’ladi.
To’g’ri Noto’g’ri Moslashtirish Sof monopoliya
Raqobatlashgan bozor
Daromad
Chekli daromad
O’rtacha daromad
Oligopoliya
Monopol raqobatlashgan bozor
Monopsoniya
Xerfindal-Hirshman indeksi
Sotilgan tovar miqdorini narxga ko‘paytirilganiga teng. Mahsulotlarni sotishdan tushgan tushum.
Bir birlik mahsulotni sotishdan kelgan daromadga aytiladi.
Bu qo’shimcha bir birlik ne’matni sotish natijasida umumiy daromadning o‘sgan qismi
4. Juda ko’plab sotuvchilar va iste’molchilari mavjud bozor
Bu bitta sotuvchi va ko‘p haridorlar qatnashgan bozor, yoki o‘rnini bosadigan tovar bo‘lmagan tovarni sotadigan yagona sotuvchi bo’lgan bozor vaziyati
Bu bozor tizimida biror bir tovarni sotishda cheklangan firmalar xukmronlik qilishi.
To‘liq raqobatlash magan bo‘lib, unda qatnashadigan firmalar soni ko‘p bulib, ularning har biri uz tovarlari narxini ma’lum chegara da nazorat qiladi
Xaridor bitta bulib, sotuvchilar ko‘p bulgan bozor.
Monopol hokimiyatni harakterlash uchun bozorni markazlashuv darajasi ko‘rsatkichi
Masalalar
Mukammal Raqobatlashgan firmaning umumiy xarajatlar funksiyasi ko‘rinishida. Tovarning narxi necha so‘mni tashqil etsa, firma o’z faoliyatini davom ettiradi?
Mukammal raqobatlashgan firmaning umumiy xarajatlar funksiyasi ko‘rinishida. Tovarning narxi necha so‘mni tashqil etsa, firma o’z faoliyatini to’xtatadi?
Mukammal raqobatlashgan firmaning umumiy xarajatlar funksiyasi ko‘rinishida. Mahsulotning narxi 4 so’mni tashqil etadigan bo’lsa, firma maksimal foyda olishi uchun qancha mahsulot ishlab chiqarishi kerak bo’ladi?
Tarmoqda 130 ta firma harakat qiladi. Har bir firmaning umumiy
xarajatlar funksiyasi ko‘rinishida berilgan. Bu erda Q -
ishlab chiqarish hajmi, ming dona hisobida. Uzoq muddatli oraliqda
firmalar muvozanat holatda bo‘lishlari uchun bozor narxi va tarmoq taklifi
aniqlansin.
Mukammal Raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmaning o’rtacha
xarajatlar funksiyasi . ko‘rinishida berilgan. Tarmoq
mahsulotiga bo’lgan talab funksiyasi Qd=1800-50P ga teng. Uzoq muddatli
oraliqda tarmoqda nechta firma harakatlanadi?
Fermer xo’jaligi qizil lavlagi ishlab chiqaradi. Fermer
xo‘jaligining umumiy xarajatlar funksiyasi kuyidagicha: Bu yerda: Q - lavlagi hajmi, kg. 1 kg lavlagining bozor narxi 2 00 sum bulsa, maksimal foyda olishi uchun fermer xo’jaligi qancha mahsulot yetishtirishi kerak?
Raqobatlashuvchi firma kolbasa ishlab chiqaradi. 1 kg kolbasa narxi
4800 so‘m. O‘rtacha xarajat 1200 + 24Q ga teng.
Aniqlansin:
a) ishlab chiqarish hajmi kancha bulganda firma zarar bilan ishlaydi?
b) ishlab chiqarish hajmi kancha bulganda firma maksimal foyda oladi?
c) ishlab chiqarish hajmi kancha bulganda firma zararsiz ishlaydi?
Raqobatlashuvchi bozorda xarakat qiluvchi tipik firmaning xarajat
funksiyasi berilgan: Mahsulotning bozor narxi 1600 so‘m bo‘lsa:
a) firma iktisodiy foyda oladimi yoki zarar ko‘rib ishlaydimi?
b) tovarning bozor narxi kancha bulganda, firma uzoq muddatli oraliqda
normal foyda oladi.
Raqobatlashuvchi firmaning uzoq muddatli o’rtacha xarajatlari
berilgan: . Q - ishlab chiqarish hajmi.
a) uzoq muddatli oraliqda firma mahsulotiga kanday narx o‘rnatiladi?
b) tipik firmaning uzoq muddatli oraliqdagi ishlab chiqarish hajmi
kancha?
v) yangilikka intiluvchi firmaning o’rtacha xarajatlari tipik firmaning
o’rtacha xarajatlaridan 40% ga kam bulsa, yangilikka intiluvchi firma kancha
iktisodiy foyda oladi va kancha mikdorda mahsulot ishlab chiqarsa, maksimal
foyda oladi?
Mukammal raqobatlashgan bozorda firmaning o’rtacha o’zgaruvchan xarajatlari funksiyasi berilgan. AVC= 2+2Q. Agar mahsulotning narxi 10 so’m bo’ladigan bo’lsa doimiy xarajatlar nimaga teng bo’lganda firmaning foydasi 0 ga teng bo’ladi?
Raqobatlashuvchi firmaning umumiy xarajatlar funksiyasi ko‘rinishida berilgan. Qiska muddatli oraliqda tovarning narxi necha so‘mga tushib ketsa firma bozorni tark etadi?
Raqobatlashgan bozorda A tovarga bulgan talab funksiyasi kuyidagicha
berilgan:
Qd=36000-18P
Qd-sotib olinadigan miqdor;
R- narxi. Tipik firmaning umumiy xarajati bo‘lsin.
a) Uzoq muddatli oraliqda kancha firmalar faoliyat yuritadi?
b) Bir birlik mahsulot narxi kancha so‘mni tashqil etadi?
c) Tarmoqning taklif funksiya sini yarating.
Raqobatlashayotgan firma X tovarni ishlab chiqarishi uchun 2 birlik A
resursdan va 3 birlik B resursdan foydalanadi. A resursning narxi 8 ming
so‘m B resursniki esa 5 ming so‘m, firmaning o‘zgarmas xarajatlari esa 1.2
milion so‘mga teng. X tovar narxi qancha bo‘lganda firma bozordan chiqib
ketmaydi?
Umumiy xarajatlar funksiyasi kuyidagicha berilgan: . Bu erda Q- ishlab chiqarish hajmi, ming donada.
a) agar firma mahsulotining bozor narxi 32 ming dollar bo‘lsa u kancha
foyda yoki zarar ko‘radi?
b) agar firma zarar bilan ishlayotgan bo‘lsa, qisqa muddatli oraliqda u
bozorda koladimi?
Raqobatlashgan bozorda 270 ta firma faoliyat ko‘rsatmoqda. Ular 2 guruhga mansub: 1- guruh, ya’ni A guruhda 150 ta firma bo’lib, har birining umumiy xarajatlar funksiyasi quyidagicha berilgan:
2-guruh, ya’ni B guruhdagilar 120 ta bo‘lib, har bir firmaning umumiy
xarajatlari funksiyasi esa:
a) Umumiy taklif funksiyasini toping.
b) Agar bozor talabi Qd=1860-60xP bo‘lsa, bozorning muvozanat
parametrlari aniqlansin.
c) A guruhdagi va B guruhdagi firmalarning har biri bozorga qancha
mahsulot taklif etadi?
17. Tarmoqda 50 ta firma raqobatlashayapti, ularning har birining
umumiy xarajat funksiyasi ko‘rinishida berilgan. Qisqa muddatli oraliqda tarmoqning taklif funksiyasi aniqlansin.
18. Ikkita A va B firmaning daromadlar funksiyasi berilgan. A firmaning daromadlar funksiyasi . B firmaning daromadlar funksiyasi esa TR=5Q. Firmalar mukammal raqobatlashgan firmami yoki yo’q?
19. Monopol firmaning chekli xarajatlari funksiyasi MC=Q ko’rinishida berilgan. Chekli daromadlari funksiyasi esa MR=120-3Q. Optiimal nuqtada mahsulotga bo’lgan talab elastikligi nimaga teng ekanligini hisoblang.
20. Monopolist mahsulotiga talab funksiyasi berilgan Q=60-P. Monopolistning xarajatlar funksiyasi ga teng. Monopolistning maksimal foyda olishini ta’minlovchi monopol ishlab chiqarish hajmi va monopol narx topilsin.
21. Monopolist mahsulotiga talab fuksiyasi QD=200-10P ko‘rinishida
berilgan. Qiska muddatli oraliqda umumiy xarajatlar funksiyasi esa ko‘rinishida. Agar har bir mahsulot birligiga 6$ soliq
belgilansa, mahsulot narxi va sotuv hajmi soliq qo‘yilishidan oldin va
keyin qanchani tashkil etadi?
22. Umumiy xarajatlar funksiyasi quyidagi ko‘rinishda berilgan bo‘lsin: Talab funksiyasi esa: QD=600-P ko‘rinishida. Monopolist maksimal foyda olishi uchun qanday ishlab chiqarish hajmini tanlaydi va maksimal foyda qanchani tashkil etadi?
