Respublikasioliy

AD = C + I + G + Xn

ma’lumki, davlat harajatlari (G) yalpi talabning tarkibiy qismidir,
shuning uchun G ning o‘zgarishi AD ga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatadi, soliqlar va transfertlar esa ADga bilvosita ta’sir etadi (bunda ular ta’sirida iste’mol va investisiya harajatlari o‘zgaradi, ya’ni С va I).
Davlat harajatlarining ortishi ADni oshirsa, ularning qisqarishi esa ADni kamayishiga olib keladi, chunki davlat harajatlari yalpi harajatlaming bir qismi hisoblanadi.
Transfertlaming ortishi ham ADni oshiradi. Bir tomondan ijti­ moiy transfert toMovlarining ortishi uy xo‘jaliklarining shaxsiy daromadlarini oshiradi, buning oqibatida esa iste’mol harajatlari or-
88
tadi. Ikkinchi bir tomondan, transfert toMovlari (subsidiya) ning fir- malarga berilishi firmalaming ichki moliyalash imkoniyatini oshiradi, bu esa investision harajatlarini oshishiga olib keladi. Sub- sidiyalaming qisqarishi esa AD ni kamayishiga olib keladi.
Soliqlaming ortishi teskari yo‘nalishda ta’sir ko‘rsatadi. Soliqlaming oshirilishi ham iste’mol (chunki ixtiyordagi daromad kamayadi), ham investision (chunki sof investisiya manbai boMgan taqsimlanmagan foyda kamayadi) harajatlami, ya’ni С va 1 kamayi­ shiga, bundan esa ADni pasayishiga olib keladi. Tegishlicha soliqlaming pasayishi AD ni oshiradi. Soliqlaming kamayishi AD egri chizigMni o‘ngga siljitadi va bunda real YaMM ham ortadi.
Shuning uchun fiskal siyosat instrumentlari iqtisodiy siklning turli fazalarida iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun ishlatilishi mumkin.

3.