Respublikasi oliy va

jadval¹⁰

⁹ Muallif tomonidan tuzilgan

¹⁰ Muallif tomonidan tuzilgan

Moliyaviy tahlilda qo’llaniluvchi iqtisodiy-matematik usullar

t/r	Moliyaviy tahlilda qo’llaniluvchi iqtisodiy-matematik usullar
1	Korrelatsion-regression tahlil
2	Logorifmlar tahlili
3	Diterminant usuli
4	Matritsa usuli
5	Chizziqli programmalashtirish usuli

Iqtisodiy-matematik usullarning quyidagi afzallik tomonlari mavjud:

• 
  tahlilni amalga oshirish muddati tezlashadi;
  
• 
  omillar ta`sirini aniq hisoblash mumkin bo’ladi;
  
• 
  oddiy-an`anaviy usullar bilan hisoblab bo’lmaydigan murakkab omillar ta`sir miqdorini o’lchash imkoniyati paydo bo’ladi;
  
• 
  moliyaviy tahlilda komyuter tasturiy ta`minotni qo’llash imkoniyatini kengaytiradi.
  

Moliyaviy jarayonlarga oid mahlumotlarni tahlil qilish uchun, dastlab ma`lumotlar tartibga solinishi -analitik gruppalashtirilishi zarur. Analitik gruppalashtirishda ma`lumotlar muhim belgilari va xususiyatlari buyicha guruhlarga ajratiladi.

Guruxdashtirishda moliyaviy ko’rsatkichlarning o’zaro aloqadorligi va bog`likligi guruhlash belgisi bo’yicha turlicha tarkiblangan holda o’rganiladi. Belgilar bo’yicha moliyaviy ko’rsatkichlarning tarikblarga ajratilishi ular o’rtasidagi kiyosiy o’zgarishlarini, o’zgarish sababalarini aniqlash, baholash imkonini beradi. Guruhlashtirish quyidagi toifalarga bo’linishi mumkin: tarkibiy guruhlash, omilli guruhlash.

Tarkibiy guruxlashtirish natijasida umumiy yirik belgilar bo’yicha tuzilgan gruhlar orasidagi mavjud qonuniyatlar o’rganiladi. Masalan: aktivlarning likvidligi, tarkibi va boshqa belgilari bo’yicha o’rganish.

Omilli guruhlashtirishda ko’rsatkchilar ta`sir qiluvchi omillar bo’yicha guruxlarga ajratiladi. Masalan, aktivlarning likvidlik darajasiga qarab to’lov

qobiliyatini o’zgarishini, yoki daromad miqdorini o’zgarishiga qarab moliyaviy natijaning o’zgarishini keltirish mumkin.

Moliyaviy tahlilda guruhlash usulini qo’llash uchun ayrim uslubiy tamoyillarga rioya qilish talab qilinadi. 4-jadvalga qarang.

3.