Respublikasi oliy va o‘rta

rasm. E.P.Torrensning shaxsa kreativ sifatlarini namoyon bo‘lishini aniqlovchi testlarning turlari

Talabalarda kreativ fikrlash ko‘nikmasini shakllantirishdan oldin sinfda qulay muhitni yaratish lozim. Kreativ muhitda ta’lim olayotgan talabalarda asta-sekin kreativ vazifalarni bajarishga nisbatan qiziqish ortadi, shuningdek, kreativ tafakkurga ega o‘qituvchini kuzatish natijasida kreativ fikrlashga moyil bo‘ladi (Sternberg & Williams, 1996). Kreativlik xarakteridagi o‘quv-bilish muhiti talabalarda ta’lim jarayonida katta ahamiyatga ega bo‘lgan tanqidiy va kretiv fikrlash ko‘nikmasining rivojlanishiga olib keladi (Boykin & Noguera, 2011, 2012; Marks, 2000, as cited in Jensen, 2013).
Kreativ tafakkurga ega talabalar:

• 
  boshqa talabalarning xayoliga kelmagan g‘oyalarni bildiradi;
  
• 
  o‘zlarini ifoda etishning o‘ziga xos uslubini tanlaydi;
  
• 
  ba’zan mavzu aloqasi yo‘q yoki g‘ayrioddiy savollar beradi;
  
• 
  yechimi ochiq qolgan vazifalardan zavqlanadi;
  
• 
  g‘oyalarni aniq dalillar asosida muhokama qilishni afzal ko‘radi;
  
• 
  muammoning yechimini topishda noan’anaviy yondashuvni tanlaydi. Shaxsga xos kreativlik sifatlari quyidagilar sanaladi (52-rasm):
  

Shaxs kreativligini rivojlantirish jarayonida “tabaqalashtirish”, “davrlashtirish” tushunchalarining muhim ahamiyat

kasb etishi e’tiborni tortadi. Xo‘sh, bu ikki tushuncha qanday mazmunni ifodalaydi?



Kreativ jihatdan rivojlanisha har bir shaxs hayotida davr va bosqich muhim ahamiyat kasb etadi. Demak:



Shunga ko‘ra ma’lum davr va bosqichlarda pedagoglarda ham kreativlik sifatlari, ijodiy faoliyat malakalari rivojlanadi.
Pedagoglar kreativlik sifatlari bilan bir qatorda ijodiy faoliyatni tashkil etishga layoqatlilikni ifodalovchi quyidagi malakalarga ham ega bo‘lishlari zarur:


Pedagoglarda kreativ faoliyatni tashkil etishga imkon beradigan malakalar guruhlari:

1. 
   bilishga oid (gnostik) malakalar;
   
2. 
   loyihalash malakalari;
   
3. 
   ijodiy-amaliy (konstruktiv) malakalar;
   
4. 
   tadqiqotchilik malakalari;
   
5. 
   muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ) malakalari;
   
6. 
   tashkilotchilik malakalari;
   
7. 
   izchillikni ta’minlovchi (prosesssual) malakalar;
   
8. 
   texnik-texnologik malakalar
   

Aytib o‘tilganidek, barcha shaxslarda bo‘lgani kabi pedagoglara ham kreativlik sifatlari o‘z-o‘zidan rivojlanmaydi. Shunga ko‘ra tadqiqotlarda shaxs (jumladan, pedagoglar)da kreativlik sifatlarini muvaffaqiyatli rivojlantirishning bir qator yo‘llari yoritiladi. Patti Drepeau¹⁴ tomonidan ham shaxs (jumladan, pedagoglar)da kreativlik sifatlarini muvaffaqiyatli rivojlantirishning to‘rtta yo‘li ko‘rsatilgan (54-rasm):

¹⁴ Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014.