Respublikasi oliy va o'rta maxsus

1-jadval
AQSH va xalqaro Auditorlik standartlarini solishtirish

	IAASB	PCAOB	AICPA
Nufuzli manba	Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi va ushbu standartlar amal qiluvchi mamlakatlar tomonidan	AQSh Kongressining 2002 yil Sarbanes- Oxley qonuni	Tarixiy, o’z-o’zini tartibga soladigan kasb sifatida
Muhim atamalar	Auditning xalqaro standartlari (ISA)	Audit standartlari (AS) va muvaqqat standartlari (AU)	Audit standartlari bo'yicha Hisobot (AU-C)
Standartlarning qo'11anilish doirasi	Auditning xalqaro standartlari talab qilinadigan mamlakatlarda va jumladan Evropa va rivojlanayotgan mamlakatlarda	AQSH aktsiyadorlik kompaniyalari auditida	AQSH aktsiyanerlik bo'1magan kompaniyalari auditida
Audit standartlarning uyg'un1ashuvi	Xalqaro uyg'un1ashuv talab etiladi	Joriy vaqtda xalqaro uyg'unlashuvga talab yo'q	Xalqaro uyg'un1ashuv talab etiladi

2. 
   Auditorlik standartlarining asosini tashkil etuvchi tamoyillar
   

Amerika Qo'shma Shtatlarida audit standartlari tarixan o'n umumiy qabul qilingan audit standartlari (odatda o'n standartlar deb ataladi ) moliyaviy hisobotlar auditi uchun poydevor bo'lib xizmat qilgan. Ayni paytda, PCAOB standarti bu o'n standartlarni birlashtiradigan standart tashkil etdi. AICPA etti tamoyillari bilan o'n standartlari o'rnini almashdi. Tahriran audit standartlari farqi bo'lsa-da, asosiy maqsad audit sifatli tarzda amalga oshirilishi kerak.

1. 
   Majburiy tayyorgarlik va mahoratlilik. Auditor tekshirish o'tkazishda maxsus texnik tayyorgarlikka va auditorlarning professional xulq sifatlariga ega bo’lishi kerak.
   
2. 
   Mustaqillik. Har qanday vazifani bajarishda auditor yoki auditorlar mustaqil bo'1ishi shart. 3.Majburiy malakaviy ziyraklik. Tekshirishni o'tkazishda va xulosani tayyorlashda
   

auditordan professional ziyraklik talab etiladi.
Ob’ektlarning ish standartlari:

1. 
   To’g’ri rejalashtirish va nazorat. Ishni auditorlik tekshiruvi muvofiq holda rejalashtirilishi lozim, agarda auditorning yordamchilari mavjud bo'1sa, ularning faoliyatini nazorat qilib borish lozim.
   
2. 
   Ichki nazorat tizimini tushunishning etarliligi. Auditor auditorlik tekshiruvining ko'1ami va unga sarflanadigan vaqtni to’g’ri belgilash maqsadida ichki nazorat tizimiga etarlicha baho berishi shart.
   
3. 
   Zarur dalillaming etarli miqdori. Auditorlik hisoboti haqida fikr tayyorlash uchun tekshirish, so’roq, kuzatish va tasdiq usullari orqali etarli hajmda dalillar yig'ish.
   

3-chizma. Auditning umumiy malaka va etika standartlari:
Xulosa standartlari:

1. 
   Hisobotning GAAP bilan mos tushishi. Xulosada moliyaviy hisobotning buxgalteriya hisobining umumqabul qilingan tamoyillarga mos kelishi haqida ma'lumot keltirib o'tiladi.
   
2. 
   GAAP qoidalariga amal qilinmaydigan holatlar. Xulosada o’tgan yillar nuqtai nazaridan hisobot yilida ko'zda tutilmagan holatlar mavjudligi aniqlanishi kerak.
   
3. 
   Ma'lumot1ar bilan yoritib berishning etarliligi. Moliyaviy hisobotdagi axborot to'1iq adekvat holda yoritib berilishi lozim, agarda xulosada boshqa holatlar ko'zda tutilmagan bo'lsa.
   
4. 
   Moliyaviy hisobot haqida fikming to'1iq bayon etilishi. Xulosa moliyaviy hisobotning to'liqligi haqida fikmi yoki fikming mavjud emasligi haqida tasdiqni o'z ichiga olishi kerak. Agarda yakuniy xulosa berilmagan bo'1sa, mos keluvchi tamoyillar bilan inobatga olish kerak. Auditorning ismi moliyaviy hisobot bilan bog'liq barcha hollarda xulosada auditorlik tekshiruvining aniq shakldagi turi bayon qilinishi shart, agarda bu ko'zda tutilgan bo'1sa, shuningdek, auditor o'z zimmasiga oladigan mas'uliyatning darajasi haqida fikr bildirib o'tishi kerak.
   

AICPA o'n standartlari o'rniga, auditda yetakchi etti asosiy tamoyillarni ishlab chiqdi.
Ularning o'ziga xos tamoyillari to'rt kategoriya bo'1ib, ular quyidagilar:

1. 
   Auditning maqsadi foydalanuvchilar uchun moliyaviy hisobotning ishonch darajasini oshirishdan iborat. Auditor moliyaviy hisobot bo“yicha xulosa bildirganda bu maqsadga erishiladi.
   
2. 
   Audit bu menejment tayyorlangan moliyaviy hisobotlar, moliyaviy hisobotlar ustidan ichki nazoratni ta'min1ash, va auditor uchun tegishli axborot bilan ta'minlash va auditorga foydalanishga ruxsat bulishiga asoslangandir.
   

Majburiyatlar

3. 
   Auditorlar tegishli vakolat va imkoniyatlarini saqlab qolish uchun audit davomida professional shubha va axloqiy talablarga rioya qilish kerak
   

Taqdim etish

4. 
   Auditor moliyaviy hisobotlardagi muhim xato mavjud bo'1ganda sabablarini bilishi lozim.
   
5. 
   Asosli sabablarini olganda auditor rejalashtirish va kuzatishi, muhimlik darajasini aniqlashi, jiddiy xatolarni riskini aniqlashi, audit dasturini tuzish va amalga oshirish uchun risklarni baholashi.
   
6. 
   Auditda auditor moliyaviy hisobotlarda mavjud jiddiy xatolar haqida mutlaq ishonch bilan ta'minlash imkoniyatiga ega bo'1magan tabiiy cheklovlar mavjud.
   

Hisobot

7. 
   Auditor to'1iq izholay olmagan fikrini moliyaviy hisobotda jiddiy xatolik bo“yicha auditorlik xulosasida bildiradi