Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Qatiq mahsulotlari — O‘zbekistonda sutdan qatiq, ay- ron, suzma, qurt, bosma tayyorlash qadimdan mavjud. Qa- tiqning shifobaxsh xususiyatini ota-bobolarimiz yaxshi bilganlar. Kelgan mehmonlarga birinchi galda qatiq tutgan- lar. Qatiq Ibn Sino davrida ham mashhur bo‘lgan, hozirgi meditsina ham uning oliyjanob fazilatlari haqida ilmiy xulosalar chiqargan. Hozir kefir, prostokvasha va shu kabilar davlat korxonalarida tayyorlanadi. Qatiq odam ichaklaridagi chirindidan paydo bo‘lgan mikroblarni yo‘q qiladi. Insonni kasallikdan asraydi. Qatiq mahsulotlari sutning oziqa xususiyatlarining hammasiga ega.
Sariyog‘ — sut zavodlarida sut separatsiya qilinadi va yog‘i ajratiladi. Ajratilgan quyuq qismida (slivka) 10—30 % yog‘, 2—3 % oqsil bo‘ladi. Ana shundan sariyog‘ ajratib olinadi. Sariyog‘ har bir uyning kundalik iste’mol mahsulotidir.
O‘zbekistonda xonadonlarda sariyog‘ olishning turli yo‘llari bor. Ilgarilari hamma yerda kuvi pishish yo‘li bilan sariyog‘ olinardi. Hozir u juda kamayib ketdi. Separatsiyadan so‘ng olingan qaymoqni qo‘lda ishlov berib sariyog‘ga aylantiriladi. Qaymoq — kechqurun sigirlar sog‘ilib sut xurmachalarga quyilib, ilib qo‘yiladi. Ertalabgacha sutning betida qatlam
hosil bo‘ladi. Asl qaymoq ana shu.
Tvorog — achigan sutni qaynatish yo‘li bilan tvorog oli- nadi. Tvorog yog‘li (18 %), oz yog‘li (5—9 %) va yog‘siz (1 % dan kam) bo‘lishi mumkin. Tvorog o‘zining xususiyati bilan qatiq bilan pishloq o‘rtasida turadi.
Pishloq — dunyoda pishloqning 800 ga yaqin xili bor. Rossiyada 50 ga yaqin. Sifati, xususiyati, oziqligi jihatidan bir-biridan farqlanadi. O‘zbekistonda pishloq ishlab chiqa-
1 6
ruvchi qo‘shma korxonalar ishlamoqda va sifatli pishloqlar xalqqa manzur bo‘lmoqda. Sut mahsulotlaridan brinza-pish- loq ham tayyorlanadi.