Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

     Кuznes sikli – («qurilish sikli» deb ham nomlanadi). S.Кuznes 
milliy daromad, iste’mol sarflari va ishlab chiqarish maqsadidagi 
yalpi investitsiyalarda 20 yillik davrda o‘zaro bog‘liq tebranishlar 
mavjud bo‘lishini aniqlagan. 
Кondratev sikli («uzoq to‘lqinlar» sikli deb  ham nomlanadi). 
Rus  olimi  N.D  Кondratev  Angliya,  Fransiya  va  AQSHning  100-
150  yildagi  rivojlanishidagi  makroiqtisodiy  ko‘rsatkichlarning 
o‘rtacha  darajasini  umumlashtirib  bir  qator  katta  sikllarni  ajratib 
ko‘rsatadi. 
U  o‘z  tadqiqotini  tovar  narxlari,  prosent  stavkasi,  renta,  ish 
haqi,  eng  zarur  mahsulotlar  ishlab  chiqarish  indeksi  o‘zgarishi 
asosida  olib  bordi.  U  bir  uzun  to‘lqinning  boshqasi  bilan 
almashuvini ishlab chiqarishni bir texnologik usuldan ikkinchisiga 
o‘tishi,  ish  kuchining  sifat  jihatdan  o‘zgarishi,  ta’limning 
o‘zgarishi,  tashkiliy  iqtisodiy  munosabatlarda  tub  o‘zgarishlar, 
boshqarishda tarkibiy revolutsiya yuz berishi bilan izohlaydi. 
Кatta  sikl  iqtisodiyotda  tub  burilish  yuz  berishi,  fan-texnika-
dagi  buyuk  kashfiyotlarning  ishlab  chiqarishga  joriy  etilishi  nati-
jasida  mutlaqo  yangi  texnologiyalarning  kiritilishi  bilan  ajralib 
turadi. 

---

 
126 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1  -  to‘lqin  1772–1783-yillardagi  depressiyadan  1812–
1825-yildagi beqarorlikkacha; 
2  -  to‘lqin  1825–1838-yillardagi  depressiyadan  1866–
1873-yillardagi beqarorlikkacha; 
3  -  to‘lqin  1873–1885-yillardagi  depressiyadan  1913–
1929-yillardagi beqarorlikkacha; 
4  -  to‘lqin  1929–1938-yillardagi  depressiyadan  1966–
1974 yillardagi beqarorlikkacha; 
5  -  to‘lqin  1974–1982-yillardagi  depressiyadan  bosh-
langan.  Iqtisodchilarning  fikricha  2010-yillargacha  davom 
etishi va 2010–2015-yillardan yangi 6 - to‘lqin boshlanishi 
mumkin  deb  taxmin  qilingan  edi.  U  birmuncha  oldinroq 
2008-yilda boshlandi. 
Кondratev siklining davomiyligi o‘rtacha 40–60 yilni tashkil qiladi. 
Кatta sikllarning tebranish davri. 
Siklning  asosiy  xususiyati  texnika  taraqqiyoti  hamda  tarkibiy 
o‘zgarishlarni o‘zida aks ettirishidir. Jumladan u birinchi katta sikl-
ning 
yuksalish 
fazasini 
Angliyadagi 
sanoat 
revolutsiyasi, 
ikkinchisini  –  temir  yo‘l  transportining  rivojlanishi,  uchinchisini  – 
elektroenergiya,  telefon  va  radioning  kashf  etilishi,  to‘rtinchisini 
avtomobil sanoatining rivojlanishi bilan bog‘laydi. 
Hozirgi  zamon  olimlari  beshinchi  –  siklni  elektronika,  gen 
injenerligi,  mikroprosessorlar  va  boshqalarni  rivojlanishi  bilan 
bog‘lashadi.