|
Tarmoq darajasida xavfsizlik mexanizmlari
Xavfsizlikning bir qancha mexanizmlari shunday yaratilganki, ular OSI tarmog’i sathining ma’lum bir sathida ishlatilishi mumkin.
• Ilova sathidagi xavfsizlik - ushbu qatlamda qo’llaniladigan xavfsizlik choralari dasturga xosdir. Turli xil turdagi ilovalar alohida xavfsizlik choralarini talab qiladi. Ilova darajasida xavfsizlikni ta’minlash uchun ular o’zgartirilishi kerak.
Kriptografik asosda qo’llaniladigan dastur protokolini ishlab chiqish juda qiyin va uni to’g’ri amalga oshirish yanada qiyinroq deb hisoblashadi. Shu sababli tarmoq aloqalarini ta’minlash uchun dastur qatlami xavfsizligi mexanizmlari faqat bir muncha vaqt ishlatilgan standartlarga asoslangan yechimlardan afzaldir.
Ilova sathidagi xavfsizlik protokolining namunasi elektron pochta xabarlarini shifrlash uchun keng qo’llaniladigan Internet-pochtaning xavfsiz ko’p tarmoqli kengaytmalari (S/MIME- Secure Multipurpose Internet Mail Extensions). DNSSEC - DNS so’rovlarini xavfsiz almashish uchun ishlatiladigan ushbu sathdagi yana bir protokol.
• transport sathida xavfsizlik. Ushbu sathdagi xavfsizlik choralari ma’lumotlarni ikkita host o’rtasida bitta sessiyada himoya qilish uchun ishlatilishi mumkin. Transport sathining xavfsizlik protokollarining eng keng tarqalgan qo’llanilishi HTTP (HyperText Transfer Protocol ) va FTP (File Transfer Protocol) sessiyalari trafigini xavfsizligini ta’minlashdir. Transport pog’onasining xavfsizligi (TLS - Transport Layer Security) va xavfsiz soket pog’onasi (SSL - Secure Socket Layer) bu maqsadda ishlatiladigan eng keng tarqalgan protokollardir.
• Tarmoq sathi - ushbu sathdagi xavfsizlik choralari barcha ilovalarga qo’llanilishi mumkin. Ikkita host yoki tarmoq o’rtasidagi barcha tarmoq aloqalari ushbu sathda hech qanday dasturni o’zgartirmasdan ta’minlanishi mumkin. Ayrim muhitlarda Internet Protocol Security (IPsec) kabi tarmoq sathining xavfsizlik protokoli transport vositalariga yoki dastur sathini boshqarish vositalariga qaragandaalohida dasturlarga boshqaruv elementlarini qo’shish murakkabligi sababli ancha yaxshi yechimlarni taqdim etadi. Biroq, ushbu qatlamdagi xavfsizlik protokollari ba’zi ilovalar talab qilishi mumkin bo’lgan aloqa moslashuvchanligini pastroq ta’minlaydi.
• Ilova sathidagi xavfsizlik - ushbu qatlamda qo’llaniladigan xavfsizlik choralari dasturga hosdir. Turli xil turdagi ilovalar alohida xavfsizlik choralarini talab qiladi. Ilova darajasidagi xavfsizlikni ta’minlash uchun dasturlarni o’zgartirish kerak.
Kriptografik asosda qo’llaniladigan dastur protokolini ishlab chiqish juda qiyin va uni to’g’ri amalga oshirish yanada qiyinroq deb hisoblashadi. Shu sababli, tarmoq aloqalarini ta’minlash uchun ilova sathi xavfsizligi mexanizmlari faqat qanchadir vaqt ishlaydigan standartlarga asoslangan.
Ilova sathidagi xavfsizlik protokolining na’munasi sifatida elektron pochta xabarlarini shifrlash uchun keng qo’llaniladigan S/MIME. DNSSEC - DNS so’rovlarini xavfsiz almashish uchun ishlatiladigan ushbu sathdagi yana bir protokol.
Yuqori sathda ishlashga mo’ljallangan xavfsizlik mexanizmi quyi sathlarda ma’lumotlarni himoya qilishni ta’minlay olmaydi, chunki quyi sathlar yuqori sathlar bilmagan vazifalarni bajaradi. Shuning uchun tarmoq xavfsizligini yaxshilash uchun turli xil OSI sathlarida bir nechta xavfsizlik mexanizmlarini joylashtirish maqsadga muvofiqdir.
Tarmoq xavfsizligi - bu asosiy vazifa maxfiy ma'lumotlarni o'g'irlashni oldini olish va kompyuterdan tashqi tomondan ruxsatsiz kirishga yo'l qo'yganligi sababli kompyuterning normal ishlashi bilan bog'liq boshqa har qanday qoidabuzarliklarni oldini olish. Global tarmoqqa kirish tezligining doimiy ravishda oshib borishi tufayli kompyuterlar o'rtasidagi shartli chegaralar tobora ortib borayapti, shuning uchun beg'ubor foydalanuvchilarni aldashning yangi usullari paydo bo'ldi. Asta-sekin, allaqachon tanish bo'lgan kompyuter viruslari, ularning ishi dasturiy ta'minotdagi zaifliklarga asoslangan bo'lib, fonga tushib ketadi. Shuning uchun hozirda tarmoq xavfsizligi avvalgidek antivirus himoyasini o'rnatish bilan chegaralanib qolmaydi. Bir qator chora-tadbirlar talab qilinadi. Himoyaning maksimal samaradorligi faqat dasturiy ta'minot xavfsizligi va sog'lom aql bilan ishlatilishi mumkin.
Dastur tarmoq xavfsizligi quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- Antivirus dasturidan foydalanish. "Internet Security" guruhining taniqli mahsulotlariga e'tibor qaratish tavsiya etiladi, chunki ular ko'proq imkoniyatlarga ega;
- antivirus ma'lumotlar bazasi va operatsion tizimning yangilanish funktsiyasidan foydalaning;
- Agar xavfsizlik devori antivirus dasturining bir qismi bo'lmasa, u o'rnatilishi kerak. Tizimga kiritilgan yechim etarli darajada samarali emas;
- Ulanish to'g'ri sozlangan bo'lishi kerak. Mahalliy tarmoq bo'lmasa, disklarga kirish o'chirib qo'yilishi kerak;
- Brauzer mexanizmidan foydalanib kirish parollarini muhim saytlarga saqlamang.
Bundan tashqari, tarmoq xavfsizligi foydalanuvchining g'amxo'rligini o'z ichiga oladi. Barcha kirish kodlari qo'lda yozish kerak va nusxa ko'chirish-joylashtirish funktsiyasi e'tibordan chetda qoldirilishi kerak. Bu, ayniqsa moliya bilan bog'liq operatsiyalar uchun muhimdir.
E-pochtaga kelgan shubhali e-pochta xabarlari ularni ochmasdan o'chirib tashlanishi kerak.
Mobil telefon raqamlari bilan siz favqulodda vaziyat xabar bermasligingiz kerak. Uni faqat ayrim saytlarda va dasturlarda dastlabki ro'yxatga olish uchun ishlatish mumkin: elektron tijorat bank saytlari, ijtimoiy tarmoqlar, skype va boshqalar. Agar ba'zi uchinchi tomon resurslari sizning raqamingizni tasdiqlashni so'rasa, bunday oshkor qilishning potentsial tahdidini tushunishingiz kerak. Umumjahon tarmog'ida bir vaqtning o'zida mobil telefonning mavjudligini unutish juda foydali - faqatgina doimiy raqam mavjud, shuning uchun uning raqamini xabar qilish mumkin.
Antivirusga qarshi himoya xabarlarini o'qish va to'g'ri javob berish - har bir narsaga ijobiy javob berish xavfsizlik darajasini 2 barobarga qisqartiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
