Respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

42-rasm. Kuzatuv kameralari 
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik xavfsizlik siyosati va muolajalari. 
Har bir 
tashkilot samarali fizik xavfsizlikni amalga oshirish uchun talab qilingan fizik 
xavfsizlik siyosatini va muolajalarini amalga oshirishi zarur. Turli tashkilotlar uchun 
fizik xavfsizlik siyosati turlicha bo’lishi mumkin. Xususan, tashkilot fizik 
xavfsizligining siyosati tashkilotni fizik xavfsizligi nuqtai nazaridan o’zida 
quyidagilarni mujassamlashtiradi: 
-
 
xodimlarning huquq va vazifalari; 
-
 
foydalanishlarni boshqarishning nazorati; 
-
 
qaydlash va auditlash. 
Fizik xavfsizlik muolajasi o’z ichiga quyidagilarni oladi: 
-
 
qulflash tizimini boshqarish; 
-
 
suqilib kirish insidentlarini qaydlash; 
-
 
tashrif buyuruvchilarni boshqarish; 
-
 
konfidensial materiallarni yo’q qilish; 
-
 
qog’oz ko’rinishidagi axborot uchun 
toza  stol 
siyosatini va axborotni 
ishlashda 
toza ekran 
siyosatini amalga oshirish. 
Toza stol
 siyosatiga ko’ra tashkilot uchun muhim bo’lgan axborotni xodimlar 
tomonidan nazoratsiz qoldirilmasligi va ish joyidan tashqariga olib chiqmasligi zarur. 
Toza ekran
 siyosatiga ko’ra esa xodim o’z kompyuteridan foydalanish davomida uni 
nazoratsiz qoldirmaslikka e’tibor qaratadi. 

---

112 
 
Boshqa fizik xavfsizlik choralari: yoritish tizimlari. 
Yoritish tizimlari tashkilot 
binosi xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Tashkilot binolarining 
atrofida yetarlicha yoritmaslik boshqa xavfsizlik vositalarining samaradorligiga 
salbiy ta’sir etadi. Masalan, agar tashkilotning kirishida, mashina turar joylarida yoki 
kuzatuv kamerasi o’rnatilgan boshqa hududlarda yoritish tizimi talabga javob 
bermasa, u holda ushbu hududlardagi noqonuniy harakatlarni aniqlash imkoniyati 
kamayadi. Muhitning yoritish tizimi holat va sezuvchanligiga ko’ra quyidagilarga 
bo’linadi: 
-
 
doimiy  yoritish  tizimlari 
–  tashkilot binosi atrofida o’rnatilgan yoritish 
vositalari;
 
-
 
kutish rejimidagi yoritish tizimlari – 
biror bir ogohlantiruvchi signal ta’sirida 
avtomatik yoki noavtomatik tarzda ishlaydigan yoritish vositalari;
 
-
 
harakatlanuvchi yoritish tizimlari – 
qo’lda boshqariluvchi yoritish vositalari 
bo’lib, qorong’uda zaruriyat bo’lganda yoritish uchun foydalaniladi;
 
-
 
favqulotda yoritish tizimlari – 
elektr quvvati yoki elektr energiyasi manbalari 
ishdan chiqqanda tashkilot binolarini vaqtinchalik yoritish uchun 
foydalaniladi.
 
Boshqa  fizik  xavfsizlik  choralari:  quvvat  manbalari. 
Quvvat manbalari 
nafaqat tashkilotning axborot texnologiyalari tizimiga balki, fizik xavfsizlikni 
ta’minlash tizimlariga ham katta ta’sir qiladi. Quvvatning yetarli darajada 
bo’lmasligi yoki tez-tez uzilib qolishi natijasida jixozlarga zarar yetishi mumkin. 
Tashkilotlarda quvvat manbaini uzulishi natijasida yuzaga keladigan zararni 
kamaytirish uchun  quyidagi xavfsizlik choralarini ko’rish zarur: 
-
 
quvvat tebranishlariga tayyor turish; 
-
 
quvvat uzilishi kuzatilganda uzluksiz quvvat manbalaridan (UPS  – 
Unintrruptible power supply) foydalanish; 
-
 
vositalarni tahdidlardan himoyalash tizimlarini o’rnatish; 
-
 
ish joylarida statik elektrga noma’qul ta’sirdan himoyalash tizimlarini 
o’rnatish; 
-
 
elektr quvvatidan ishlaydigan vositalardan to’g’ri foydalanish. 

---

113