Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so’ng neft, gaz konlarining ishlab chiqish jarayonini boshqarish uchun ilmiy innovastion hamda zamonaviy axborot-kommunikastiya texnologiyalaridan foydalanishga e’tibor qaratildi

Qo'l orqali ma'lumotlarni qayta ishlash

Ma'lumotlar kerakli natijalarni olish uchun hech qanday mashina yoki asbobdan foydalanmasdan qo'lda qayta ishlanadi. Qo'lda ma'lumotlarni qayta ishlashda barcha hisoblashlar va mantiqiy operatsiyalar qo'lda bajariladi. Xuddi shunday, ma'lumotlar bir joydan ikkinchi joyga qo'lda uzatiladi. Ma'lumotlarni qayta ishlash, bu usul juda sekin, va xatolar chiqishi sodir bo'lishi mumkin. Asosan, ko'plab kichik biznes firmalari, shuningdek, davlat idoralari va muassasalarida qo'lda qayta ishlanadi. Ta'lim institutida, masalan, marks jadvallari, tushumlar, va boshqa moliyaviy hisob-kitoblar (yoki operatsiyalar) qo'l bilan amalga oshiriladi. Bu usul, xatolikka imkon qadar yo'l qo'ymaslik, katta mehnat va juda ko'p vaqt talab qiladi. Ma'lumotlarni qayta ishlashning bu turi texnologiya mavjud bo'lmaganda, yoki mablag' bo'lmaganda ishlatiladi. Texnologiyaning rivojlanishi bilan qo'lda usullar bilan bog'liqlik keskin kamaydi. Bu ham qayta ishlashni qimmatlashtiradi va qayta ishlanishi zarur bo'lgan ma'lumotlarga qarab katta ishchi kuchini talab qiladi.

Mexanik ma'lumotlarni qayta ishlash

Bu usulda ma'lumotlar yozuv mashinkalari, mexanik printerlar yoki boshqa mexanik qurilmalar kabi turli qurilmalar yordamida qayta ishlanadi. Ma'lumotlarni qayta ishlashning bu usuli qo'lda ma'lumotlarni qayta ishlashga qaraganda tezroq va aniqroq. Bu qo'lda rejimida tezroq, lekin hali ham ma'lumotlarni qayta ishlash erta bosqichlarini tashkil etadi. Ixtiro va yaxshiroq hisoblash kuchi bilan yanada murakkab mashinalari evolyutsiyasi bilan qayta ishlash, bu turi ham yuz o'cha boshladi. Tekshiruv platalari va bosmaxona mexanik ma'lumotlarni qayta ishlash qurilmalaridan tez-tez foydalanadi. Ma'lumotlarni qayta ishlashni osonlashtiradigan har qanday qurilma ushbu turkumda ko'rib chiqilishi mumkin. Ushbu usuldan chiqish hali juda cheklangan.

Elektron ma'lumotlarni qayta ishlash (EDP)

Bu ma'lumotlarni qayta ishlashning zamonaviy uslubidir. Ma'lumotlar kompyuter orqali qayta ishlanadi; ma'lumotlar va ko'rsatmalar to'plami kompyuterga kiritish sifatida beriladi va kompyuter avtomatik ravishda ma'lumotlarni berilgan ko'rsatmalar to'plami bo'yicha qayta ishlaydi. Kompyuter elektron ma'lumotlarni qayta ishlash mashinasi sifatida ham tanilgan. Elektron Ma'lumotlarni Qayta Ishlash eng yuqori ishonchliligi va aniqligi bilan eng tez va eng yaxshi mavjud usuli hisoblanadi. Bu usulda so'ngi texnilogiyalardan foydalangan holda kompyuterning ozi xisob-kitob ishlarini amalga oshiradi. Inson kuchiga bo'lgan talab minimal bo'ladi. Qayta ishlashning ushbu turli dasturlar va qoidalar oldindan belgilangan majmui orqali amalga oshirilishiradi. Katta hajmdagi ma'lumotlarni yuqori aniqlik bilan qayta ishlash deyarli mumkin emas, qo'lda ishlash usuli bn qncha vaqt yoqitamiz, aniqlik xam kam bo'ladi, mexnik usulda nibatan tez bolsa xam bunda ham aniqlik yuqori darajada emas, buning yagona yaxshi yechimi elekton usulda mavjud ma'lumotlarni qayta ishlashdir. Masalan, kompyuterlashtirilgan ta'lim muhitida o'quvchilarning natijalari kompyuter orqali tayyorlanadi; banklarda mijozlarning hisob raqamlari kompyuterlar orqali saqlanadi (yoki qayta ishlanadi) va hokazo.

Ma'lumotlarni qayta ishlash usullari

Ma'lumotlarni qayta ishlash uchun ishlatiladigan texnologiyaning talablari, vaqt, dasturiy va apparat qobiliyatiga qarab ma'lumotlarni qayta ishlash uchun qabul qilinishi mumkin bo'lgan usullar va texnikalar mavjud. Ma'lumotlarni qayta ishlash usullarining turli xil turlari mavjud.

• 
  Paketli ishlov berish
  
• 
  Real vaqtda ishlov berish
  
• 
  Tezkor ishlov berish
  
• 
  Taqsimlangan ishlov berish
  
• 
  Ko'p protsessorl
  
• 
  Vaqtni taqsimlash
  

Partiyaviy ishlov berish-bu tashkil qilinadigan axborotni samarali va ketma-ket qayta ishlash imkonini beradigan guruhlarga ajratish usulidir. Online ishlash bevosita kompyuterga biriktirilgan Internet ulanish va uskunalar foydalanadi usuli hisoblanadi. U asosan axborotni qayd etish va tadqiq etish uchun ishlatiladi. Real vaqtda ishlov berish-axborotni olish va qayta ishlash uchun turli signallarga deyarli darhol javob bera oladigan uslubdir. Tarqalgan ishlash, tez-tez bir katta Markaziy ish stantsiyani yoki serverga ulangan uzoq ish stantsiyalari tomonidan o'zlashtiriladi. Bankomatlar bu ma'lumotlarni qayta ishlash usuli yaxshi misoldir.

Paketli ishlov berish

Ushbu turdagi ishlov berishning asosiy jihati shundaki, turli foydalanuvchilarning turli masalalari olingan tartibda qayta ishlanadi. Ma'lumotlar toliq ishlanib olingandan so'ng ularni yana osha ketmaketlikda ma'lumotlarni saqlash amali bajariladi va taqdim etish jarayoni xuddi shu tartibda amalga oshoriladi. Qisqa qilub aytganda ushu bu turda malumotlar qay tartibda berilsa osha tartibda ma'lumoatlar qayta ishlanadi. Bu esa katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash xarajatlarini kamaytirishga yordam beradi.

Partiyaviy ishlov berish-bu tashkil qilinadigan axborotni samarali va ketma-ket qayta ishlash imkonini beradigan guruhlarga ajratish usulidir. Online ishlash bevosita kompyuterga biriktirilgan Internet ulanish va uskunalar foydalanadi usuli hisoblanadi. U asosan axborotni qayd etish va tadqiq etish uchun ishlatiladi. Real vaqtda ishlov berish-axborotni olish va qayta ishlash uchun turli signallarga deyarli darhol javob bera oladigan uslubdir. Tarqalgan ishlash, tez-tez bir katta Markaziy ish stantsiyani yoki serverga ulangan uzoq ish stantsiyalari tomonidan o'zlashtiriladi. Bankomatlar bu ma'lumotlarni qayta ishlash usuli yaxshi misoldir. Misollar o'z ichiga oladi: ekspertiza, bordro va billing tizimi.

Tezkor ishlov berish

Bu ishlov berish usuli avtomatik ishlov berish usulining bir qismidir. To'g'ridan-to'g'ri yoki tasodifiy ma'lumotlarni qayta ishlov berish usuli sifatida tanilgan. Bu usulda tizimga kelgan ma'lumotlar kelgan zahoti qayta ishlanadi. Ushu usulni Real vaqtda ishlov berish usuli bilan adashtirish mumkin. Online usuli ma'lumotlarni chiqish signali tezligi bilan va qayta ishlangan ma'lumotlar baza saqlanishi bilan ajralib turadi.

Tezkor ishlov berish usuli bevosita kompyuterga biriktirilgan Internet va kompyuter uskunalardan foydalaniladigan usuli hisoblanadi. Ma'lumotlrani bir joyda saqlagan ya'ni yagona internet bazaga ega bo'lgan xolda ma'lumotlarni ixtiyoriy joyda ishlatish imkonini beruvchi usuldir. Bu bir joyda saqlangan va umuman boshqa joyda ishlatilayotgan ma'lumotlar uchun imkon beradi. Ushbu usulga misol qilib kloud tizimini olishimiza mumkin asosiy qismi saqlab qolib, uni turli joylarda ishlatilishi husisiyatini olish mumki. U asosan axborotni qayd etish va tadqiq etish uchun ishlatiladi.

Real vaqtda ishlov berish

Nomidan ham ko'rinib turibdiki, bu usul real vaqt qayta ishlash amalga oshirish uchun ishlatiladi. Ushu usul ma'lumotlarni darhol yoki iloji boricha eng kam vaqt sarflab qayta ishlash zarur boladigan xollatlarda ishlatiladi. Deyarli bir zumda ma'limotlar qayta ishlanadi. Ma'lumotlarni qayta ishlashning bu tutida Internet ulab foydalanishni talab qiladi va onlayn ishlatiladi. Ushbu usul apparat va dasturiy ta'minot qobiliyatlari yaxshiroq bo'lgani uchun partiyani qayta ishlashdan qimmat turadi. Misol uchun bank tizimi, reyslar uchun chipta bron qilish, poezdlar, kino chipta, ijara agentliklari va hokazolarni kiritishimiz mumkin.

Bu usul axborotni olish va qayta ishlash uchun turli signallarga deyarli darhol javob berishi mumkin. Bu juda ilg'or texnologiyalar va hisoblash kuch tegishli yuqori texnik xizmat ko'rsatish va aniq xarajatlarni o'z ichiga oladi. Ma'lumotlar real vaqtda ko'rinib turganidek, vaqt saqlangan holda maksimal bo'ladi. Masalan, bank operatsiyalarida.

Taqsimlangan ishlov berish

Bu usul bir katta Markaziy ish stantsiyaga yoki serverga ulangan xolda ishlatiladi. Bankomatlar bunga yaxshi misol bola oladi. Barcha so'nggi mashinalar ma'lum bir joyda joylashgan qat'iy dasturiy ta'minotda ishlaydi va aynan bir xil ma'lumot va ko'rsatmalar to'plamidan foydalanadi.

Ko'p protsessorli

Ma'lumotni qayta ishlashning ushbu turi, ma'lumotlarni qayta ishlashning eng ko'p ishlatiladigan turi hisoblanadi. U deyarli hamma joyda qo'llaniladi va protsessorlarga asoslangan barcha hisoblash qurilmalarining asosini tashkil qiladi. Vazifalar yoki operatsiyalar to'plami bir vaqtning o'zida mavjud bo'lgan protsessorlar o'rtasida taqsimlanadi, bu esa samaradorlik va o'tkazuvchanlikni oshiradi. Bajarilishi kerak bo'lgan vazifalar taqsimoti asosiy jabhada parallel ravishda ishlaydigan turli xil protsessorlarga yuboriladi. Ushbu turdagi ishlov berishning yaxshi tomoni vaqtni qisqartirish va ishlab chiqarishni ko'paytirishdir . Ular boshqa protsessorlarga bog'liq emas, bir protsessor ishdan chiqsa boshqa prosessorga ta'sir qilmaydi. Misol uchun noutbuklar, mobil telefonlar va hokazo.

Vaqtni taqsimlash

Bitta protsessor bir nechta foydalanuvchi tomonidan ishlatiladi. Barcha foydalanuvchilar bir xil protsessorni bo'lishadilar, ammo barcha foydalanuvchilarga ajratilgan vaqt har xil bo'lishi mumkin.

Ajratilgan vaqtga muvofiq turli foydalanuvchilar uchun turli vaqt oralig'ida ishlov berish amalga oshiriladi. Ushbu turdan bir nechta foydalanuvchi foydalanishi mumkinligi sababli, uni bir nechta kirish tizimi deb ham atashadi. Bu asosiy protsessor bilan aloqa qilish uchun terminalni taqdim etish orqali amalga oshiriladi va mavjud vaqt protsessor vaqtini barcha mavjud foydalanuvchilar o'rtasida taqsimlash orqali hisoblanadi.

Ma'lumotlarni Qayta Ishlash Sikli

Ma'lumotlarni qayta ishlash sikli-bu qayta ishlanmagan ma'lumotlardan ma'lumot olish uchun amalga oshiriladigan bir qator qadamlardir. Har bir qadam ketma-ketligi tartibli bo'lishi kerak ushbu usulni tartibli sikli desak ham bo'ladi. Chiqish va saqlash bosqichi ma'lumotlarni yig'ish bosqichining takrorlanishiga olib kelishi mumkin, natijada ma'lumotlarni qayta ishlashning yana bir sikli yuzaga keladi. Ma'lumotlarni qayta ishlash siklining 6 ta bosqichi mavjud:

Yig'ish

Tayyorlash

Kiritish

Qayta ishlash

Chiqish va interprotatsiya

Saqlash